بررسی تاثیر زمان کاشت بر روند پر شدن و عملکرد دانه در ژنوتیپ های گندم نان با استفاده از روش تجزیه آماری چندمتغیره در شرایط دیم

به منظور بررسی رابطه عملکرد دانه با صفات زراعی ژنوتیپ های گندم نان در زمان های مختلف کاشت در شرایط دیم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در گنبدکاووس در سال های زراعی 93-1391 اجرا شد. صفات مورد ارزیابی عبارت از: شمار سنبله در مترمربع، سرعت پر شدن دانه، دوره موثر پر شدن دانه، شمار دانه در سنبله، وزن هزاردانه، وزن دانه، عملکرد دانه، عملکرد زیستی و شاخص برداشت، بودند. تیمارهای زمان کاشت 11 و30 آذر، 19 دی، 8 و 28 بهمن و ژنوتیپ های گندم نان شامل: گنبد، کوه دشت، کریم و رگه (لاین) های 7 و 16 بودند. نتایج نشان داد که میانگین عملکرد دانه از 4956 کیلوگرم در هکتار در سال اول به 2833 کیلوگرم در هکتار در سال دوم (43 درصد) کاهش یافت. عملکرد دانه بالاترین همبستگی مثبت و معنی دار را به ترتیب با عملکرد زیستی (**97/0= r) و مدت پر شدن دانه (**93/0=r) داشت. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام جلورونده نشان داد که عملکرد زیستی و شاخص برداشت، بیش از 99 درصد از تغییرپذیری عملکرد دانه را در گام اول توجیه کردند که نشان دهنده اهمیت بالای آن ها در عملکرد دانه است. دوره پر شدن دانه از راه عملکرد زیستی با عملکرد دانه رابطه معنی داری داشت. دوره پر شدن دانه و عملکرد زیستی نقش موثری را در افزایش عملکرد داشتند و بنابراین می توانند در گزینش رقم ها و رگه های مناسب گندم دیم استفاده شوند.