مطالعه و تحلیل موانع و مشکلات امدادرسانی در بافت فرسوده شهری بر پایه تکنیک SWOT (مطالعه موردی: منطقه 11 شهرداری تهران)

کلان شهر تهران بافت های فرسوده زیادی دارد که به نظر می رسد به هنگام وقوع هر حادثه ای، امدادرسانی در آن با موانع و مشکلاتی همراه باشد. منطقه 11 شهرداری تهران به دلیل ویژگی های خاص بافت فرسوده و تجارب مطالعاتی نگارندگان به عنوان مطالعه موردی برای این پژوهش در نظر گرفته شده است. پژوهش حاضر در پی آن است تا با شناسایی و تحلیل این مشکلات راهبردها و پیشنهاداتی را برای رفع آنها ارائه کند.
در این پژوهش، از روش تحلیل راهبردی سوات (SWOT) و از نظر هدف کاربردی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسش نامه است که روایی و پایایی آن به ترتیب با نظرخواهی از متخصصان امر و محاسبه آلفای کرونباخ (8/0) تایید شد. جامعه آماری پژوهش تمامی امدادگران سازمان آتش نشانی و افراد عادی منطقه 11 شهرداری تهران بود. براساس سرشماری سال 1390، جمعیت کل منطقه 11 شهرداری تهران 288884 بوده است. حجم نمونه پژوهش 120 نفر بود که از این تعداد 30 امداد گر با معرفی کارشناسان سازمان آتش نشانی منطقه انتخاب شدند و90 نفر از افراد عادی و کسبه ساکن منطقه 11 نیز به صورت تصادفی انتخاب شدند. در این پژوهش پس از تکمیل پرسشنامه از مدل سوات، برای ارزیابی و تحلیل داده ها استفاده گردید.
با ترکیب عوامل چهارگانه در تولید استراتژی های WO، WT، SO، ST آنها بدین شکل رتبه بندی شدند. استراتژی SO با میانگین 65/3 در رتبه اول، استراتژی ST با میانگین 74/2 در رتبه دوم، استراتژی WO با میانگین 81/1 در رتبه سوم و استراتژی WT با میانگین 72/2 در رتبه چهارم قرار دارند. راهبرد قابل قبول در این منطقه، با توجه به قرارگیری در ربع اول ماتریس درونی و بیرونی، راهبرد تهاجمی است. یافته ها نشان داد در قالب این راهبرد می توان از نقاط قوت برای بهره برداری از فرصت های خارجی استفاده کرد.
فرسودگی و فشردگی بافت ، معابر نامناسب، وجود اماکن مخروبه و حفاری ها در بافت، فرسودگی مسیرهای انتقال انرژی، تردد بیش از حد، ظرفیت سواره و پیاده در ورودی ها از مهم ترین نقاط ضعف منطقه بود. از سوی دیگر با توجه به پیشینه تاریخی و ساختار اجتماعی حاکم بر محلات منطقه و نیز موقعیت جغرافیایی این منطقه، نزدیکی به مرکز شهر، داشتن پیشینه و هویت تاریخی و وجود روابط قوی همسایگی مهم ترین نقاط قوت منطقه است. راهبرد غالب بر ساماندهی منطقه 11 شهرداری تهران از نوع تهاجمیSO است و می توان از شرایط و فرصت های مطلوب برای از بین بردن تهدیدهای بیرونی استفاده کرد.