ارزیابی نقش مولفه های دینی در توان نظامی حکومت صفوی

هدف اصلی این مقاله بررسی و تحلیل نقش و تاثیر عوامل دینی در کارکرد حوزه نظامی ایران عصر صفوی است. یافته های پژوهش حاضر نشان میدهد که توانمندی های عوامل دینی، هم با کار کرد نظامی صاحبان مناصب دینی نظیر صدر، قاضی فعلیت یافت و هم با نقش های نظامی خارج از چارچوب حکومتی عالمان دین بروز پیدا کرد. ملاحظات دینی صفوی ها در جنگ و صلح از جمله مولفه های تاثیر گذار دین در کارکرد حوزه نظامی بود . همچنین بهره گیری آنان از شعائر مذهبی در جنگها و مشارکت شخصیتهای دینی در فعل و انفعالات نظامی بخش دیگری از این تاثیر بود. عالمان دین در عرصه برخی نبردها و حتی فرماندهی برخی جنگها و دفاع از شهرها نقش آفریدند. در مواقعی که حاکمان و تصمیم گیران نظامی دولت صفوی از این توان به درستی بهره گرفتند، معمولا به تقویت بنیه نظامی دولت صفوی انجامید، اما در مواردی که سوءتدبیر و یا بی اعتنایی نسبت به این نیروی بالقوه وجود داشت، ناکامی هایی را در عرصه های نظامی در پی داشت.