پایش تغییرات دوره ای و مکانی استفاده از سرزمین در حوضهآبخیز شازند

پژوهش حاضر با هدف پایش تغییرات کاربری اراضی در حوضه آبخیز شازند در بازه زمانی 1352 تا 1393 در چهار دوره با سیاست های توسعه ای متفاوت، از طریق بررسی تغییرات خالص کاربر ی ها و تبدیل کاربری ها به یکدیگر در مدل ساز تغییر سرزمین (LCM) و در قالب زیرحوضه های منطقه بررسی شده انجام شد. در بازه زمانی مطالعه شده مراتع حدود 380 کیلومترمربع کاهش یافته و سطح اراضی کشاورزی دیم و آبی در دوره اول و دوم به ترتیب 100 و 150 کیلومترمربع افزایش و پس از آن کاهش یافته اند. سطح باغ ها طی بازه زمانی مطالعه شده به ویژه در دوره سوم با بیشترین میزان رشد سالانه 265/0 درصد، روند افزایشی داشت. بیشترین افزایش سطح مناطق مسکونی در دوره دوم و سوم (60 درصد) و اراضی بایر و رها شده در دوره سو م و چهارم (49/23 درصد) مشاهده شد. نتایج بررسی تغییرات مکانی کاربری برحسب زیرحوضه نیز نشان داد در ابتدای دوره مطالعاتی، بیشترین میزان تغییر کاربری در زیرحوضه های کوهستانی مانند ازنا و نهرمیان صورت گرفته و با شروع توسعه صنعتی به سمت زیرحوضه دشتی گرایش پیدا کرده است. به طورکلی، بیشترین تغییر کاربری در دوره دوم (96/32 درصد) دیده شد. الگو و روند تغییرات کاربری اراضی به ویژه گسترش فعالیت های صنعتی در منطقه نشان می دهد که نوع مدیریت ها، برنامه ها و سیاست های توسعه ای در این زمینه نقش مهمی داشته و وضعیت فعلی منطقه را رقم زده است. بنابراین، هر برنامه مدیریت سرزمین در منطقه باید با در نظر گرفتن الگوهای مکانی و زمانی تغییرات کاربری اراضی و برنامه های توسعه ای منطقه و در قالب مدیریت سازگار طراحی شود.