تاثیر عوامل اقلیمی و زمین شناسی بر کمیت و کیفیت منابع آب زیرزمینی دشت مه ولات

به منظور بررسی کمیت و کیفیت آب زیرزمینی دشت مه ولات با استفاده از داده های سطح آب، هدایت الکتریکی و غلظت کل نمک های محلول نقشه نوسانات سطح آب زیرزمینی و متغیرهای کیفی یادشده در سه دوره آماری 1380، 1386 و 1391در محیط نرم افزار Arc GIS9.3، با روش زمین آماری تهیه شد. در مرحله دوم برای تعیین عوامل موثر بر تغییرات کمی و کیفی آب زیرزمینی به بررسی عواملی همچون کاهش میزان بارش و خشکسالی ها (با استفاده از نمودار شاخص بارش استاندارد)، شرایط زمین شناسی، رسوب شناسی (با ترسیم نقشه زمین شناسی منطقه مطالعاتی) و پیشروی جبهه های آب شور از کویرهای مجاور پرداخته شد. نتایج حاصل از تهیه نقشه های پهنه بندی مکانی کمیت و کیفیت آب زیرزمینی نشان داد که سطح آب در بخش اعظمی از منطقه افت داشته است و درباره متغیرهای هیدروشیمی آب زیرزمینی نیز مشخص شد که در طول دوره آماری بیشترین تمرکز متغیرهای یادشده در خروجی منطقه در بخش های غرب و جنوب غرب محدوده قرار داشته و روند تغییرات به طور معمول تا انتهای دوره آماری افزایشی و رو به حالت شوری بوده است. نتایج موثر تغییرات کمی و کیفی آب های زیرزمینی نشان داد که روند رو به رشد تعداد چاه های بهره برداری از راه های مختلف همچون افزایش اراضی باغی (به خصوص پسته کاری) و در کنار آن کاهش بارش و خشکسالی های اخیر، سبب افت سطح آب زیرزمینی در منطقه شده است که به دنبال آن پیشروی جبهه های آب شور از کویرهای مجاور در جنوب و غرب منطقه مطالعاتی را از طریق مسیل ها و کانال ها تحت تاثیر قرار می دهد و کیفیت آن ها کاهش می یابد. از طرفی این پهنه ها از نظر کیفی با توجه به دانه ریز بودن رسوبات و وجود املاح فراوان و رسوبات تبخیری بی شک سبب کاهش نفوذ و تغذیه از سطح سفره آب زیرزمینی می شود. که در صورت ادامه این روند و انجام ندادن اقدامات جدی و عملی برای کاهش برداشت های بی رویه و به تعادل رساندن سفره آب زیرزمینی، در آینده ای نه چندان دور علاوه بر ایجاد و تشدید آثار نامطلوب زیست محیطی، شاهد آسیب شدید به کشاورزی منطقه خواهیم بود.