اثر ویژگی های واحدهای زمین شناسی و شیب بر تولید رواناب و رسوب با استفاده از شبیه ساز باران (مطالعه موردی: حوضه صنوبر، تربت حیدریه)

ویژگی های سنگ های تشکیل دهنده سطح زمین نقش بسیار مهمی بر تغییرات طبیعت از جمله فرایند فرسایش و جابجایی ذرات خاک دارد. این تحقیق با هدف بررسی اثر اصلی و متقابل واحدهای زمین شناسی و شیب بر تولید رواناب و رسوب در حوزه آبخیز صنوبر با استفاده از شبیه ساز باران صورت گرفت. بدین منظور نقشه زمین شناسی منطقه در محیط نرم افزار Arc GIS 10 تهیه شده و سه واحد زمین شناسی غالب منطقه به ترتیب توف سبز، ماسه سنگ، مارن (Et)، آهک اوربیتولین دار (Kl) و کنگلومرا- ماسه سنگ (Ngcs) شناسایی شد، همچنین به منظور بررسی اثر شیب، نقشه شیب حوزه در سه طبقه 10-0، 30-10 و بیشتر از 30 درصد تهیه شد. سپس با استفاده از دستگاه شبیه ساز باران اقدام به ایجاد بارش با شدت 9/0 میلی متر بر دقیقه شد که مربوط به دوره بازگشت 10 سال است. نتایج تجزیه واریانس نشان داد بین واحدهای زمین شناسی مختلف از نظر تولید رواناب، رسوب و غلظت رسوب تفاوت معنی داری در سطح 5 درصد وجود دارد. در مورد طبقات شیب مشخص شد بین شیب های مختلف در تولید رواناب و رسوب اختلاف معنی دار وجود دارد، اما در مورد غلظت رسوب تفاوت معنی دار نشد. نتایج مربوط به اثر متقابل واحدهای زمین-شناسی و شیب ازنظر حجم رواناب در سطح اطمینان 95 درصد معنی دار شد، اما در مورد وزن رسوب و غلظت رسوب اثر متقابل معنی دار نبود. به طورکلی مشخص گردید نوع واحدهای زمین شناسی و شیب منطقه بر فرایند فرسایش خاک اثرگذار هستند و همچنین اثرپذیری متغیر رواناب بیشتر از رسوب است.