بررسی رابطه صفات رویشی و مقاومت به بیماری پاخوره در گندم نان در شرایط گلخانه

بیماری پاخوره گندم با عامل (Gaeumannomyces graminis var. tritici) یکی از بیماری های زیانبار ریشه گندم در سراسر جهان است. تابه حال رقم مقاومی نسبت به این بیماری در ذخایر توارثی (ژرم پلاسم) گندم نان معرفی نشده است. در این بررسی 416 ژنوتیپ گندم نان، تهیه شده از نقاط مختلف ایران و خارج از کشور، در برابر جدایه T-41 این قارچ ارزیابی گلخانه ای شدند. وزن خشک ریشه، ساقه و کل زی توده (بیوماس)، ارتفاع، شاخص نشانه های بیماری، شدت بیماری، وزن دانه در خوشه و شمار دانه در خوشه اندازه گیری شدند. تجزیه واریانس صفات نشانگر اختلاف بسیار معنی دار بین ژنوتیپ ها بود. ژنوتیپ های پاییزه مقاوم تر از بهاره ها بودند. در بعضی از ژنوتیپ ها نظام ریشه ای تیمارهای آلوده به طور شایان توجهی گسترش یافته بود و ریشه های اضافی در رویارویی با بیماری ایجادشده و بعضی از ژنوتیپ های پاییزه آلوده در گلخانه بدون رفع نیاز سرمایی آن ها به خوشه رفتند. احتمال دارد قارچ عامل بیماری سبب بهاره سازی بعضی از ژنوتیپ های پاییزه شده و وزن خشک ریشه همبستگی منفی و معنی داری ***510/0-=r) با شدت بیماری داشت. ژنوتیپ ها بر پایه میانگین نمره بیماری به شش گروه تقسیم شدند؛ بنابراین یازده ژنوتیپ در گروه کامل مقاوم، 59 ژنوتیپ در گروه مقاوم، 64 ژنوتیپ در گروه نیمه مقاوم، 105 ژنوتیپ در گروه نیمه حساس، 104 ژنوتیپ در گروه حساس و 73 ژنوتیپ در گروه کامل حساس قرار داده شدند.