تجزیه و تحلیل اثر شوری بر میزان کلروفیل، شاخص های فلورسانس کلروفیل و عملکرد دانه برخی ارقام برنج

برنج (Oryza sativa L.) تامین کننده غذای نیمی از مردم جهان است و شوری در برخی مناطق، موجب کاهش عملکرد این گیاه می گردد. به منظور توسعه کشت برنج در مناطقی با آب یا زمین های شور، میزان کلروفیل، شاخص های فلورسانس کلروفیل و عملکرد دانه برخی از ارقام برنج تحت تاثیر تنش شوری، در تابستان 92-1391 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج، مورد ارزیابی قرار گرفتند. آزمایش به صورت کرت های یکبار خردشده و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. عامل اصلی، شامل 4 سطح شوری و عامل فرعی شامل 11 رقم برنج بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر شوری بر شاخص های فلورسانس غیر معنی دار ولی بر میزان کلروفیل و عملکرد دانه بسیار معنی دار (01/ 0p <) بود. تجزیه به مولفه های اصلی در هر دو شرایط تنش و بدون تنش، 6 متغیر اولیه F0، Fm، Fv، Fv/Fm، میزان کلروفیل و عملکرد دانه را در قالب 2 مولفه گروه بندی نمود به نحوی که در شرایط بدون تنش، مولفه ول شامل شاخص های فلورسانس Fm و Fv در جهت مثبت و مولفه دوم، شامل حداکثر کارآیی فتوسیستم II در جهت مثبت و عملکرد دانه در جهت منفی بود. در شرایط تنش، بیشترین تاثیر در مولفه اول متعلق به F0 در جهت منفی و Fm و Fv/Fm در جهت مثبت و بیشترین اثر در مولفه دوم مربوط به کلروفیل و در جهت منفی بود. تجزیه خوشه ای، ارقام برنج را بر اساس میزان فلورسانس کلروفیل و عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش، به سه خوشه گروه بندی نمود. در شرایط تنش، رقم های غریب و لنجان عسکری در گروه متحمل قرار گرفتند. در برنامه های به نژادی از تلاقی رقم غریب، دارای میزان کلروفیل و نسبت بالای Fv/Fm، زودرس و متحمل، رقم حسن سرایی از برنج های مرغوب و با کیفیت بالای پخت، طول دانه بلند و دیررس و حساس به شوری، می توان برای ایجاد ارقام مناسب برای زمین های شور، استفاده نمود.