تحلیل تعریف «نبی» از دیدگاه متکلمان امامیه

مساله نبوت پس از اصل توحید، از جایگاه ویژه و نقش تعیین کننده ای در نظام فکری و اندیشه دینی برخوردار است. متکلمان امامیه بیش از سایر متکلمان مکاتب کلامی، به تعریف اصطلاحی نبی اهتمام داشته اند و با توجه به مبدا اشتقاق این واژه، تعاریف مختلفی ارائه نموده اند. تحلیل این تعاریف نشان می دهد که آنها در مقام تبیین مفهوم نبی، به مولفه هایی چون «هویت بشری»، «هویت واسطه ای» و «هویت اخباری» نبی، اشاره کرده اند. سر توجه متکلمان اسلامی به مساله هویت بشری نبی، از آن روست که بشر بودن پیامبران در ارتباط مستقیم با بسیاری از مسائل کلامی مرتبط با نبی و نبوت، از جمله «امکان وحی الهی به پیامبران»، «برتری پیامبران بر فرشتگان»، «امکان عصمت پیامبران»، «رویکرد اختیارگرایانه در عصمت پیامبران» و «اسوه و الگو بودن پیامبران» است. هویت واسطه ای نبی، ناظر به ارتباط دو سویه پیامبر با خدا و مخاطبان وحی و فارق میان پیامبر و امام است. هویت اخباری نبی نیز به بعد اجتماعی و تبلیغی پیامبر و همسانی نبی با رسول در مسئولیت خطیر ابلاغ وحی الهی به مردم اشاره دارد.