حقوق بشر و حق بهره مندی از هوای پاک

آلودگی هوا که با کشف آتش شروع و با گسترش جوامع انسانی افزایش یافت و از زمان انقلاب صنعتی به تدریج به صورت یک معضل جوامع درآمده است، همچنان به عنوان یک عامل عمده زیان آور برای سلامت و حیات انسان و تمام اجزای سازنده محیط زیست شناخته می شود. این در حالی است که مبارزه با آلودگی هوا حداقل به صورت موردی از صدها سال قبل و به صورت قانونگذاری داخلی، در بعضی از کشورها از قرن نوزدهم و در اکثر کشورها از نیمه قرن بیستم شروع شده است.
در نیمه دوم قرن بیستم و با انتشار نتایج تحقیقات پیرامون پیامدهای آلودگی هوا بر انسان و محیط زیست، کشورها به این نتیجه رسیدند که مبارزه با این معضل فقط از طریق همکاری بین المللی مقدور خواهد بود. نتیجه این اتفاق نظر، برگزاری کنفرانس ها و عقد معاهدات بین المللی متعدد با هدف حفاظت از محیط زیست به طور عام یا مبارزه با آلودگی هوا به طور خاص بود.
گام مهم بعدی در این زمینه، پیدایش مفهوم «حق بر محیط زیست» به عنوان یک حق بشری است که سرآغاز آن اعلامیه 1972 استکهلم است. بعد از پذیرش این اعلامیه، نه تنها بعضی از اسناد حقوق بشری، «حق بر محیط زیست» را در کنار سایر حقوق بشر قرار دادند و بعضی از اسناد حقوق محیط زیست، از ارتباط محیط زیست و حقوق بشر صحبت کردند، بلکه نهادهای نظارتی و قضایی حقوق بشری با ارائه تفسیر زیست محیطی از حقوق مندرج در اسناد حقوق بشری، «حق بر محیط زیست» را به عنوان یک حق بشری اشتقاقی نیز به رسمیت شناختند. در ضمن، بعضی از نهادهای نظارتی و قضایی خارج از نظام های حقوق بشری نیز در تصمیم های خود از ارتباط حفاظت از محیط زیست و حقوق بشر صحبت کرده اند. بنابراین اکنون در وجود «حق بر هوای پاک» به عنوان یک جزء از «حق بر محیط زیست» به صورت یک حق بشری مستقل یا حداقل یک حق بشری اشتقاقی تردیدی نیست.