خوانش جامعه شناختی بوردیویی از فیلم «جدایی نادر از سیمین» با تاکید بر جامعه ایران

بوردیو برای تبیین نظریه خود و برای نشان دادن تمایزات اجتماعی، از دو مفهوم عادت واره و میدان مدد می جوید و اظهار می کند که جهان اجتماعی از میدان های مختلف تشکیل می شود. هر میدانی عادت واره های خاص خود را دارد و عادت واره ها بسته به تغییر میدان، تغییر می کنند. در نگاه بوردیو دنیای مدرن بر پایه تمایز استوار است که این تمایز در مفاهیم ساختاری چون فضا، میدان، طبقه و سرمایه و همچنین در سطح مفاهیم کنشی یعنی عادت واره، عملکردهای درون میدان، ذایقه و سلیقه نمایان است. می توان گفت جهان زیست دنیای مدرن عرصه تمایزگذاری هاست. با توجه به گسترش مدرنیته در جهان زیست های متنوع، عرصه تمایزگذاری متکثرند. فهم شیوه های تمایز در هر جامعه و فرهنگی لازم به خوانش متن های درونی آن جامعه دارد. فهم متن ها با رویکرد بوردیویی می تواند شیوه های تمایز در هر جامعه ای را نشان دهد. معمولا متن هایی چون هنر، رمان، فیلم، نمایش، سینما، ادبیات و حوزه های دیگر فرهنگ عامه، سر ریزهای جامعه اند که مدل بندی های تمایز را می توان در آن خوانش کرد. در این مقاله با توجه به خوانش یکی از متن ها (فیلم جدایی نادر از سیمین) با رویکرد بوردیویی سعی بر آن است مدل بندی و جلوه های تمایز نشان داده شود. چنین خوانشی می تواند در درک کاربرد مفاهیم بوردیویی در جامعه ایران مفید باشد. فرهادی در این فیلم نوعی تمایز و تشخص طبقاتی و فرهنگی را بر اساس عادت واره ها و سرمایه ها برجسته می کند؛ اینکه افراد در میدان های مختلف متناسب با سرمایه و عادت واره منتسب به آن میدان متمایل به متمایز جلوه کردن خود هستند و بر این اساس بازنده یا برنده میدان می شوند.