مروری بر مطالعات ابسیدین در ایران، منشایابی معادن و ابسیدین های محوطه های باستانی، پژوهش ها و پرسش های موجود

ابسیدین یکی از فراوانترین مصنوعاتی است که در محوطه های باستانی خاورمیانه و خاورنزدیک یافت می شود. چگونگی منشایابی ابسیدین یکی از موضوعات جذاب و مورد بحث در میان باستانشناسان و زمینشناسان است. از آنجایی که مطالعات فراوانی بر روی منشایابی معادن ابزارهای سنگی ابسیدینی در مناطق همجوار ایران مانند آناتولی و قفقاز انجام گرفته است لذا بخشهای عمدهای از ایران وقفه ای مطالعاتی در باستانشناسی خاورمیانه از بابت مطالعات منشایابی ابزارها و معادن ابسیدین محسوب می شود. مطالعات اخیر روی معادن ابسیدین در ایران و همچنین منشایابی ابزارهای سنگی ابسیدینی فراوان، زمینه مساعدی را جهت ایجاد پایگاهی اطلاعاتی و نیز ترسیم یک افق پژوهشی به منظور مطالعات ابسیدین در ایران فراهم ساخته است. در این پژوهش عمدتا سعی بر این است تا با مروری کلی بر مطالعات و پژوهشهای انجام گرفته در رابطه با ابسیدین، از سالیان گذشته تا به امروز بر پتانسیلها و سوالات موجود در رابطه با مطالعات ابسیدین ایران پرداخته شود و با ارائه افقی پژوهشی، زمینه را جهت مطالعات آینده فراهم سازد. این پژوهش همچنین در صدد این است تا یک بررسی و شناسایی از منابع و معادن ابسیدین در ایران را انجام دهد و با مطالعه داده های ابسیدینی به دست آمده از محوطه های شاخص ایران مانند کول تپه هادی شهر، دوه گزخوی، چیاسبزشرقی استان لرستان، چغاگلان دشت مهران، تپه بوینو خدا آفرین، محوطه های شناسایی شده شرق دریاچه ارومیه، محوطه های شاخصی مانند یانیق تپه، تپه حسنلو، پیزدلی و غیره و ارتباط این محوطه ها با منابع شناسایی شده، یک چهارچوب کلی برای معادن ابسیدین و نیز منشایابی ابزارهای ابسیدینی در ایران فراهم نماید. بر اساس مطالعه انجام شده روشن گردید که اغلب ابسیدین های محوطه های ایران دارای منشا آناتولیایی و قفقازی اند و در راستای تجارتهای دوربرد فرامنطقه ای وارد محوطه های ایران شده اند. تعداد انگشت شماری از معادن ابسیدین نیز در بخش های شمال غرب ایران وجود داشته اند که تنها بخشی از نیازهای بومی جوامع پیش از تاریخ ایران را تامین می نموده اند.