تغییرپذیری مشخصات ابعادی و زیتوده گونه Artemisia fragrans Willd تحت شدت های مختلف بهره برداری درمراتع کوهستانی خوی

چرای دام به عنوان موثرترین عامل در تغییر مشخصات ابعادی و بیوماس گیاهان در مراتع است که می تواند جنبه های مختلف تولید اکوسیستم را تحت تاثیر قرار دهد. با توجه به اینکه گونه Artemisia fragrans از عناصر اصلی مراتع کوهستانی خوی می باشد و اطلاعات محدودی در خصوص اثر شدت های مختلف چرا بر ویژگی های ساختاری، بیوماس هوایی و مخصوصا بیوماس زیرزمینی آن در دسترس می باشد، در این پژوهش اثر شدت های مختلف چرا (سبک، متوسط و سنگین) بر بیوماس هوایی، زیرزمینی و ویژگی های ساختاری آن مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، سه مکان مرتعی با شدت های مختلف چرای دام انتخاب و تعداد 60 پلات یک مترمربعی در امتداد ترانسکت های صد متری مستقر شد. سپس ویژگی های ساختاری، لاشبرگ، بیوماس هوایی و زیرزمینی گونه Artemisia fragrans در هر یک از مکان ها اندازه گیری شد. برای مقایسه میانگین ابعاد و مولفه های بیوماس پایه ها در مناطق سه گانه، از تجزیه واریانس یک طرفه و آزمون چند دامنه ای دانکن استفاده شد. نتایج بیانگر تفاوت معنی دار بین کمیت پارامترهای مورد بررسی (به غیر از پارامتر قطر یقه و سطح یقه) گونه مورد مطالعه در سه شدت چرایی است. بیشترین و کمترین میانگین بیوماس هوایی به ترتیب در دو مکان با شدت چرای سبک و سنگین برابر 42/76 و 18/5 گرم بود. همچنین بیشترین میانگین بیوماس زیرزمینی با 32/95 گرم و کمترین مقدار با 56/46 گرم به ترتیب متعلق به مکان هایی با شدت چرای سبک و سنگین بود. محاسبه درصد تغییرات پارامترها در هر یک سایت های شدت چرای متوسط و سنگین نسبت به سایت چرای سبک نشان داد که همه پارامترها با روند کاهشی روبرو شده اند و بیشترین درصد تغییرات ویژگی های گونه مزبور مربوط به سایت چرای سنگین است. بطور کلی با افزایش شدت چرا، میزان کاهش برای پارامترهای قطر و سطح یقه کمترین و برای مشخصه های بیوماس زیرزمینی، هوایی و لاشبرگ بیشترین مقدار بود.