مدل سازی ریاضی برای استخراج تقویم هجری قمری قراردادی

تاریخ نویسان و سایر پژوهشگران دربارهء چگونگی پیدایی وسیر تحول تقویم هجری قمری در بخش های مختلف جزیره العرب، در 18 سال نخست پس از هجرت پیامبر اکرم (ص) اختلاف نظر دارند. هریک از این پژوهشگران با استناد به آیات شریفهء قران مجید که موضوع آن نجوم و تقویم است و نیز به استناد قر اردادها، صلح نامه ها، فرامین و نامه های نوشته شده در این سال ها، انبوه روایات نقل شده در کتب تاریخ و علوم دینی دورهء اسلامی، نظراتی متفاوت و گاه متناقض، اظهار کرده اند، اما تاکنون، هیچ یک از آنها از دایرهء فرض و گمان فراتر نرفته اند (عبداللهی، ص 15-18-22-26، 30; مهدی، ص 0 1-19، 28 -39-52، 67،69). از اواسط قرن دوم هجری قمری تا زمان حاضر، محاسبات تقویم هجری قمری، همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. برخی از این پژوهشگران برای پاسخ گویی به نیازهای روزمرهء روزگار خود، روش های محاسباتی و جدولی را ارائه کرده اند. با اینکه. هریک از این روش ها بسته به مورد استفادهء آنها دارای مزایا و محاسنی است اما انجام محاسبات ارائه شده در آنها به سهولت برای همگان امکان پذیر نیست. برای برطرف کردن این ضعف، نگارنده به کمک رایانه به پژوهش در زمینهء مدل سازی ریاضی برای استخراج تقویم هجری قمری قراردادی پرداخته وبر اساس نتایج به دست آمده، دو معادله طرح کرده که در مقاله حاضر به پژوهندگانی که به نحوی با مسائل تقویم هجری قمری قراردادی سروکار دارند، تقدیم می شود (صیاد، «معادله ها»؟ ص 175- 181). معادلات این مقاله بر ای بازهء زمانی نامحدود (از سال 1 هجری قمری قراردادی به بعد)، امکان می دهند که تقویم هجری قمری قراردادی، از لحاظ تعیین سال های عادی و کبیسه، روز سال و روزهفته، محاسبه شود.