تغییرات مکانی و زمانی شاخص های کیفی آبخوان دشت دهلران، استان ایلام، براساس سازندهای سنگ های رسوبی

آب زیرزمینی اهمیت بالایی برای تامین آب شیرین در جهان دارد. در این مطالعه، شاخص های کیفی آب زیرزمینی دشت دهلران شامل: کاتیون ها، آنیون ها، هدایت الکتریکی (EC)، غلظت کل مواد جامد محلول (TDS)، سختی کل (TH)، نسبت جذب سدیم (SAR)، درصد سدیم (%Na) وpH در یک دوره آماری پنج ساله (1392-1388) در 10 حلقه چاه اکتشافی سازمان آب منطقه ای استان ایلام در تعداد 100 نمونه بررسی شده است. غلظت کاتیون ها به ترتیب به صورت Ca2+> Na+> Mg2+> K+ و غلظت آنیون ها به ترتیب به صورت Cl-> SO4-2> HCO3-می باشد. در دوره پنج ساله کم ترین و بیش ترین مقدار شاخص های کیفی آب زیرزمینی دشت به این صورت می باشد: میکروموهس بر سانتی متر 7811-946EC=، میلی گرم بر لیتر 5233-614TDS=، میلی گرم بر لیتر3020-246TH=، 64/11-19/1SAR=، میلی گرم بر لیتر 02/65-38/7Na%= و 95/7-89/6pH= . نتایج نشان می دهد آب زیرزمینی دشت دهلران از لحاظ شاخص های کیفی: هدایت الکتریکی (EC)، غلظت کل مواد جامد محلول (TDS) و سختی کل (TH) برای آشامیدن و کشاورزی مناسب نمی باشد، ولی از لحاظ نسبت جذب سدیم (SAR) و pHمشکل ندارد و براساس استانداردهای ویلکاکس و شولر برای آشامیدن و کشاورزی قابل استفاده است. نتایج نشان می دهد که مقدار SAR ضریب همبستگی بالایی (69/0) با یون سدیم دارد و این همبستگی نشان دهنده جانشینی یون سدیم به جای یون های کلسیم و منیزیم در خاک های کلوئیدی می باشد. سازندهای سنگ های رسوبی منطقه در کیفیت آب زیرزمینی دشت دهلران نقش اصلی را دارند. سنگ های تبخیری و گچی (سازند گچساران) و کربناتی (سازند آسماری) سبب کاهش کیفیت آب شده است. همبستگیبین HCO3- با Mg2+ (45/.) و باCa2+ (16/0) نشان می دهد که احتمالا سازند آسماری منطقه در تامین Mg2+ آب زیرزمینی دشت دهلراننسبت به Ca2+ نقش بیش تری داشته است. می توان اظهار داشت منشاء کاتیون های اصلی (Ca2+، Na+) و آنیون های اصلی (Cl-، SO42-) آب زیرزمینی دشت دهلران، سازند تبخیری گچساران می باشد و منشاء آنیون و کاتیون با فراوانی نسبی پایین تر (HCO3-و Mg2+) سازند آسماری است. منشاء بخشی از کاتیون Mg+2می تواند واحدهای شیلی و مارنی سازندهای پابده و گورپی باشد. سنگ های آواری (= سازند بختیاری) نقش موثر در کاهش کیفیت آب زیرزمینی دشت دهلران نداشته است.