تحلیل سازمان یابی فضایی و تحولات نظام شهرهای ایرانی- اسلامی (مطالعه موردی؛ استان قزوین)
نویسنده:
چکیده:
طی چند دهه گذشته، در نتیجه رشد فزاینده جمعیت و به موازات آن رشد شهرنشینی، نظام شهری تحولات عمیقی را به خود دیده و بر تعداد سکونت گاه های شهری به طور فزاینده ای افزوده شده و در سازمان فضایی نظام شهری تغییراتی ایجاد کرده است. هدف از پژوهش پیش رو تحلیل و ارزیابی سازمانیابی فضایی نظام شهری استان قزوین و شناخت تحولات جمعیتی آن در سالهای 1355 تا 1390 با استفاده از سه نوع شاخصهای سنجش میزان نخست شهری، تمرکز و تعادل است. نتایج نشاندهنده شدت بالای نخست شهری، تمرکز و عدم تعادلهای استان در قیاس با کشور در تمامی دوره ها بهویژه در سالهای ابتدایی است؛ با این وجود روند نزولی کاهش این شاخصها در طول دوره مورد مطالعه که در توافق با روند تجربه شده در کشور است، از کاهش تمرکز گرایی جمعیت در شهر قزوین بهعنوان نخست شهر و افزایش تعادل نظام شهری استان به رغم فاصله بسیار زیادی که هم چنان با وضع مطلوب دارد حکایت میکند؛ بهطوری که شدت نزدیکتر شدن این شاخصها به ارقام مطلوب در بازه زمانی مشابه برای استان قزوین بسیار بیش تر از کشور بوده است. از دلایل بالا بودن میزان تمرکز نظام شهری استان، سهم بالای جمعیت شهر قزوین در برابر سایر شهرهای استان و محدودیت تعداد و اندازه شهرهای میانی بهسبب عدم برخورداری از آستانه های جمعیتی قابل قبول به ویژه در سالهای ابتدایی دوره است. اما سال 1385 بهعنوان نقطه عطفی در روند تحولات به وقوع پیوسته محسوب میشود زیرا در نتیجه دو برابر شدن تعداد نقاط شهری استان از رقم 12 به 24 و تبدیل وضعیت تعدادی از روستاها به نقاط شهری که حتی جمعیتی کم تر از 5000 نفر دارند، عدم تعادل در نظام شهری استان تشدید شده که عمدتا به حساسیت شاخص های اندازه گیری میزان تمرکز به آستانه جمعیتی تعریف سکونت گاه ها به عنوان نقطه شهری مربوط است، بهطوری که عدم تعادل های نظام شهری بر خلاف آن چه که عموما تصور می شود، بیش از آن که ناشی از بزرگ سری شهر مرکز استان باشد، میتواند ناشی از کمبود جمعیت شهرهای کوچک و تغییر وضعیت سکونت گاه های روستایی به نقاط شهری بسیار کم جمعیت قلمداد شود.
کلیدواژگان:
زبان:
فارسی
در صفحه:
43
لینک کوتاه:
magiran.com/p1650789
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یکساله به مبلغ 990,000ريال میتوانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required
Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!