اثر مواد حاجب در طراحی درمان و محاسبه ی دز در پرتودرمانی سرطان های ناحیه ی لگن

برای تشخیص مرزهای اندام هایی که اختلاف میزان جذب پرتوی عبوری از آن ها به حدی نیست که از محیط پیرامون خود قابل تمیز دادن باشند، از مواد حاجب استفاده می شود. این مواد، باعث افزایش میزان جذب پرتو در اندام می شوند و کیفیت تشخیص تصویر را بالا می برند. در این تحقیق، اثر استفاده از مواد حاجب برای سرطان های ناحیه ی لگن هنگام طراحی درمان و محاسبه ی دز مورد بررسی قرار گرفت.
در این مطالعه، از 6 بیمار با سرطان ناحیه ی لگن (2 بیمار مبتلا به سرطان دهانه ی رحم پیشرفته در مراحل 2B و 3B، 2 بیمار مبتلا به سرطان رکتوم و 2 بیمار مبتلا به سرطان مثانه) در محدوده ی سنی بین 76-32 سال، خواسته شد تا با مشورت پزشک خود، در این طرح شرکت کنند. از بیماران یک بار بدون ماده ی حاجب و یک بار با ماده ی حاجب تصویربرداری Computed tomography scan (CT scan) صورت گرفت و میزان تاثیر این مواد بر روی طراحی درمان آن ها مورد بررسی قرار گرفت. برای بیماران سرطان دهانه ی رحم، از ترکیب میدان های قدامی و خلفی (AP-PA) برای تابش پرتو به کل لگن، بیماران سرطان رکتوم و مثانه از چهار فیلد خلفی- قدامی (PA)، قدامی- خلفی (AP)، جانبی چپ (LL) و جانبی راست (RL) استفاده شد.
میزان مانیتور یونیت برای سرطان رکتوم بعد از استفاده از ماده ی حاجب، 59/0 درصد برای میدان AP، 75/0 درصد برای میدان PA، 47/1 درصد برای میدان LL کاهش و 91/2 درصد برای میدان RL افزایش نشان شد. دز درمانی برای سرطان مثانه، 34/0 درصد برای میدان AP کاهش و 46/0 درصد برای میدان RL، 39/0 درصد برای میدان LL و 57/1 درصد برای میدان PA افزایش نشان داد. میزان مانیتور یونیت برای سرطان پیشرفته ی دهانه ی رحم، 1/1 درصد کاهش برای میدان AP و 68/0 درصد برای میدان PA افزایش داشت.
با توجه به بررسی هیستوگرام های حجم- دز (Dose-volume histograms یا DVHs)، ایزودزها و محاسبات دز درمانی لازم برای هر جلسه ی درمان، می توان بیان کرد که نقش اثر مواد حاجب بر روی محاسبه ی دز، کمتر از 1 درصد بود و برای اطمینان از نتایج و حصول نتایج دقیق تر، لازم است از تعداد بیماران بیشتری استفاده گردد.