مقایسه تاثیر آموزش پیشگیری از ایدز توسط گروه همسالان و بزرگسالان بر آگاهی، نگرش و خودبسندگی دانش آموزان دختر دبیرستانی، منطقه 4 آموزش و پرورش شهر تهران با استفاده از مدل تئوری شناختی - اجتماعی سال 82-1381

ایران از جمله کشورهای خاورمیانه است که با بحران ایدز مواجه می باشد. حدود 17% موارد ایدز در بین نوجوانان 20 تا 29 ساله و حدود 35% در بین جوانان 30 تا 29 ساله اتفاق می افتد. با توجه به دوره کمون طولانی (حدود 10 سال)، بدیهی است که درصد بسیاری از موارد ابتلای به عفونت ایدز در زمان نوجوانی و جوانی روی می دهد. شروع برنامه های آموزش پیشگیری از ایدز در مدارس در بین نوجوانان از برنامه های مهم وزارت آموزش و پرورش و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در کشور ایران می باشد و مطالعه و شناخت موثرترین روش آموزشی در جهت ارتقاء آگاهی و بهبود نگرش و ارتقای مهارت های زندگی در نوجوانان و رفتارهای پیشگیری از ایدز اولویت می یابد. این مطالعه با هدف مقایسه تاثیر دو نوع مداخله آموزشی پیشگیری از ایدز توسط گروه همسالان و گروه بزرگسالان (مشاورین مدرسه) بر آگاهی، نگرش و خودبسندگی دانش آموزان دختر دبیرستانی، پایه دوم رشته انسانی، منطقه 4 آموزش و پرورش تهران در سال تحصیلی82-1381 و به کارگیری نتایج تحقیق در طراحی برنامه های آموزش مؤثر پیشگیری از ایدز در مدارس انجام گرفت.
مدل آموزشی استفاده شده در این بررسی مدل تئوری شناختی - اجتماعی بندورا می باشد. با استفاده از نمونه گیری تصادفی خوشه ایتعداد 441 دانش آموز از 7 دبیرستان منطقه 4 وارد مطالعه شدند و براساس فرد آموزش دهنده به دو گروه آموزش توسط همسالان و آموزش توسط بزرگسالان (مشاورین مدرسه) و یک گروه کنترل تقسیم شدند. مطالب آموزشی شامل پیشگیری از ایدز، نگرشهای صحیح مرتبط با آسیب پذیری نسبت به ایدز و عدم طرد بیماران مبتلا به ایدز و مهارت های خودبسندگی (تصمیم گیری، حل مشکل و ابراز وجود) بود. پرسشنامه بدون نام پیش از مداخله و یک ماه پس از مداخله توسط دانش آموزان پاسخ داده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها، نرم افزار SPSS-11 و مدل آنالیز واریانس، آزمون شفه و کای دو مورد استفاده قرار گرفت.
میانگین نمره آگاهی در هر دو گروه مداخله، از پیش آزمون به پس آزمون در مقایسه با گروه کنترل به طور معنی داریی افزایش یافت (P<0.0001)؛ ولی هیچ اختلاف معنی داری بین دوگروه مداخله همسالان و بزرگسالان دیده نشد. علیرغم یکسان بودن دو گروه مداخله از نظر ارتقاء آگاهی در پس آزمون، نوع اطلاعات در دو گروه به طور معنی داری متفاوت بود. با توجه به یکسان بودن مدل آموزشی در دو گروه به نظر می رسد گروه همسالان بیشتر براساس نیازهای اطلاعاتی همسالان (مثل نحوه انتقال) اطلاعات را منتقل کرده بودند. در حالی که گروه بزرگسالان، اطلاعات دیگری (مثل نحوه درمان و واکسیناسیون) را بیشتر منتقل کرده بودند. در هیچ یک از دو گروه مداخله، تغییر معنی داری در نگرش آسیب پذیری نسبت به بیماری ایدز از پیش آزمون به پس آزمون مشاهده نشد؛ اما نگرش دانش آموزان نسبت به طرد بیماران مبتلا به ایدز در هر دو گروه مداخله همسالان و بزرگسالان از پیش آزمون تا پس آزمون به طور معنی داری نسبت به گروه کنترل بهبود یافت. (P<0.0001) در حالیکه دو گروه مداخله در بهبود نگرش فوق از پیش آزمون به پس آزمون اختلاف معنی داری ندارند. همچنین تنها گروه بزرگسالان در مقایسه با کنترل باعث ارتقای معنی داری در مهارت خودبسندگی در دانش آموزان گردیده است. در حالیکه در مقایسه دو به دو، گروه مشاورین مدرسه و گروه همسالان در بهبود نگرش فوق از پیش آزمون به پس آزمون اختلاف معنی داری ندارند.
براساس یافته های مطالعه حاضر، پیشنهاد می شود هر دو گروه همسالان و بزرگسالان برای برنامه های مداخله آموزشی در برنامه های آموزشی ایدز به کار گرفته شوند؛ به طوری که گروه همسالان در ارایه اطلاعات مورد نیاز گروه هدف و گروه بزرگسالان در ارائه مهارت های خودبسندگی کارآیی بیشتری دارند. هرچند مطالعات بیشتری با حجم نمونه بیشتر و مدت آموزشی طولانی تر جهت تایید نتایج فوق توصیه می گردد.