کنکاشی بر چالش اخلاقی سوء رفتار علمی در مقالات علوم پزشکی: مصداق ها، علل و راهکار های پیشگیری از آن

یکی از چالش های اخلاقی مهم در تحقیقات و چاپ مقالات علمی، سوء رفتار علمی است که به منزله عدم رعایت قوانین و مقررات علمی معرفی می گردد. این مطالعه با هدف بررسی پدیده سوء رفتار علمی انجام شده است.
مطالعه ی حاضر به روش مروری نقلی و به منظور کاوش در زمینه سوء رفتار علمی نگاشته شده است. برای جمع آوری داده ها، واژه های scientific misconduct، fabrication، falsification، plagiarism، ethic در عنوان و یا چکیده مقالات در پایگاه های اطلاعاتی PubMed، ISI Web of Science، Scopus، EMBASE، Elsevier Iran-Medex، مورد جستجو قرار گرفت و مقالات مرتبط انگلیسی و فارسی که از سال 2000 تا 2015 به این موضوعات پرداخته بودند انتخاب شدند. برای جستجو از استراتژی «and» و «or» استفاده گردید. جستجو توسط هر دو نویسنده انجام شد و در جستجوی اولیه تعداد 96 مقاله مرتبط یافت شد. سپس 9 مقاله به علت تکراری بودن، 14 مقاله به دلیل عدم دسترسی به متن کامل، و 17 مقاله به علت عدم ارتباط با موضوع تحقیق از مطالعه حذف شدند. در مجموع 56 مقاله مورد استفاده قرار گرفت.
نتایج مطالعه نشان داد که سه نوع شایع سوء رفتار علمی شامل جعل، تحریف و سرقت علمی می باشد که سرقت علمی بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. بر اساس مرور متون حدود 14 نوع مختلف از سرقت علمی معرفی گردیده است.
آشنایی پژوهشگران با مصادیق سرقت علمی و پایبندی آنها به رعایت اخلاقیات در نشر مقالات و استناد دادن صحیح به منابع، و استفاده از نرم افزارهای تشخیص سرقت علمی می تواند در پیشگیری از این سوء رفتار علمی کمک کننده باشد.