مروری نظام مند بر مفاهیم و الگوهای ترویج و عمومی سازی علم

گسترش سریع علم به عنوان نتیجه قهری تلاش بشر برای شناخت پدیده های پیرامونی خود، وضعیتی را پیش کشیده است که به شکاف ادراکی عموم نسبت به علم مشهور است. این شکاف ادراکی میان علم و عامه مردم، باعث عدم پذیرش علم، عدم حمایت از علم و از همه مهم تر عدم مشارکت در علم است که مانع و چالش بسیار جدی در برابر رشد روزافزون علم تلقی می شود. بدین جهت ترویج علم، شامل مجموعه ای از برنامه ها و فعالیت هایی است که در راستای فهم پذیرکردن مفاهیم علمی برای عموم مردم و ارتقای توان درک عموم برای فهم مفاهیم علمی انجام می شود. این فرایند به عنوان مقوله ای فرارشته ای در همه حوزه های علمی به منظور ارتقای آگاهی و دانش و بینش عموم، تقویت باور و اعتماد عمومی به علم، جلب مشارکت عامه در علم، آموزش علوم به مردم عادی انجام می شود، اما حوزه ترویج یا «عمومی سازی» علم نیز مانند هر اندیشه و تفکر دیگری، شاهد تحولات و دیدگاه های متفاوتی بوده است. بر این مبنا، مقاله حاضر می کوشد ضمن اشاره به تاریخچه ای از ترویج علم و واکاوی مفاهیم و اهداف آن، دیدگاه ها و الگوهای مختلف این فرایند را به لحاظ تاریخی و کارکردی با مروری نظام یافته بحث و بررسی کند.