ملاعبدالرسول مدنی کاشانی و سیری در اندرزنامه مجمع النصایح او

یکی از عالمان و فقی هان و پارسایان کاشانه فرهنگ و ادب و هنر، مرحوم «ملاعبدالرسول مدنی کاشانی» است؛ بزرگ مردی که پارسایی و زهد و بی پیرایگی را با نوگرایی و نواندیشی و تجددطلبی، یکجا در خود جمع کرده بود و در ضمن نگارش رساله های مذهبی و فقهی و کلامی و فلسفی، نسبت به مسائل سیاسی و اجتماعی و تاریخی و حوادث و رویدادهای زمانه، به ویژه مشروطیت، و حل و فصل اختلافات مردمی، بی توجه نبود. هوشیاری و روحیه انتقادگری و ستیزه با انواع کژی ها و ناروایی ها، وی را بر آن داشت تا با نگارش آثاری چون رساله انصافیه (در مشروطیت)، به عنوان فقیهی عالم به مسائل و مشکلات روز، دین خود را نسبت به وطن و جنبش مشروطه و آزادی و قانون، ادا کند و الگویی درست از احکام سیاسی اجتماعی اسلام به دست دهد.
از سوی دیگر، یکی از دغدغه های فکری و فرهنگی ملاعبدالرسول، گردآوری و تدوین مجموعه ای از مواعظ و حکم و اندرزهای بزرگان و خردمندان ایران پیش و پس از اسلام بوده که با تدوین کتاب مجمع النصایح، این آرزوی خود را تحقق بخشیده و خدمتی سترگ به فرهنگ و ادب ایران کرده است. مولف در این اندرزنامه، به مجموعه ای از حکمت ها و مواعظ و سخنان انبیا و اولیا و بزرگان و علما و حکیمان و فیلسوفان و پادشاهان و شخصیت های تاریخی- اساطیری ایران باستان و یونان اشاره کرده و با طرح بن مایه های اخلاقی و اجتماعی و آموزه هایی همچون حکمت و خردمندی، نیک اندیشی و نیک پنداری، قناعت و خرسندی، عزت نفس و مناعت طبع، دادگری و احسان، آداب سخن گفتن، تهذیب اخلاق، پرهیز از جاه طلبی و حرص و طمع و دروغ و تزویر و خودبینی، مجموعه مغتنم و ارزشمندی در «اندرزنامه نویسی» به یادگار گذاشته است. در این مقاله، ضمن اشاره ای کوتاه به زندگی و ویژگی های فکری و شخصیتی ملاعبدالرسول، به بررسی و معرفی عمده ترین مضامین و بن مایه های مجمع النصایح پرداخته ایم.