تحلیل زمانی و مکانی تغییرات بارش ماهانه در استان گلستان به کمک بعد فرکتالی

ویژگی خودتشابهی در متغیرهای اقلیمی، امکان استفاده از بعد فرکتالی و تحلیل تغییرات زمانی و مکانی آن را فراهم ‏می نماید. بر این اساس استفاده از هندسه فرکتالی در پیش بینی رفتار بسیاری از فرایندهای طبیعی از جمله بارندگی در ‏مناطق مختلف از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در همین راستا هدف پژوهش حاضر، تعیین و محاسبه بعد فرکتالی وقوع ‏دوره های خشک و مرطوب، تفسیر خصوصیات دوره های خشک و مرطوب و بررسی تغییرات مکانی آن در 40 ایستگاه ‏باران سنجی استان گلستان است. بدین منظور از روش شمارش باکس با دست کم یک تکرار در داده ها و تعداد وقوع ماه های پر‏باران یا کم باران در دوره های یک تا نه ماهه و محاسبه بعد فرکتالی استفاده شده است. سپس از روش رگرسیون برای محاسبه ‏بعد فرکتال در دوره های پرباران و کم باران استفاده شد و در ادامه درصد ماه های پرباران و کم باران طی دوره آماری و نیز ‏شدت و مدت وقوع دوره های پرباران و کم باران محاسبه و به صورت مکانی ارائه شد. بر اساس نتایج، تغییرات درصد وقوع ‏ماه های دوره پرباران و کم باران در یک دامنه 11 درصدی می باشد. بر اساس نتایج، در ایستگاه های مورد مطالعه با افزایش ‏مقیاس زمانی از تعداد ماه های متوالی خشک و مرطوب کاسته شده است. نتایج محاسبه بعد فرکتالی بارش نشان داد که در ‏منطقه مطالعاتی دوره های خشک دارای شدت وقوع کمتری نسبت به دوره های مرطوب می باشد. با استفاده از مقادیر بعد ‏خصوصیات رژیم بارندگی ایستگاه ها تعیین شد. همچنین، بر اساس نتایج، شدت دوره های پرباران در نواحی مرکزی و شرقی ‏بیشتر بوده ولی مدت آن در قسمت های غربی استان تداوم بیشتری دارد.‏