بررسی ارتباط عوامل محیطی و شدت چرای دام با پوشش گیاهی در اکوسیستم های مرتعی خوی

در مدیریت مراتع شناخت عوامل محیطی و میزان اثر آنها بر پوشش گیاهی بسیار حائز اهمیت است. این پژوهش به منظور ارزیابی و تعیین مهم ترین عوامل محیطی و مدیریتی موثر بر پراکنش گونه های گیاهی در مراتع دیزج و بطچی شهرستان خوی انجام شد. پس از تعیین تیپ های گیاهی شاخص، در مناطق معرف هر تیپ، نمونه برداری به روش تصادفی- سیستماتیک در امتداد ترانسکت های 100 متری و داخل پلات های یک متر مربعی با برداشت میزان تراکم و درصد پوشش گونه های گیاهی انجام شد. سطح نمونه ها براساس تغییرات اندازه تاج گونه های گیاهی غالب و تعدادشان با استفاده از روش آماری تعیین شد. در ابتدا و انتهای هر ترانسکت نمونه خاک نیز از عمق (15-0) سانتی متری برداشت شد. همچنین اطلاعات مربوط به ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت جغرافیایی و شدت چرا ثبت گردید. ویژگی های بافت خاک، آهک، اسیدیته، هدایت الکتریکی رطوبت اشباع و ماده آلی در آزمایشگاه اندازه گیری شد. در گام آخر به منظور بررسی رابطه بین عوامل محیطی و پراکنش جوامع گیاهی از تجزیه مولفه های اصلی (PCA) و برای بررسی ارتباط بین گونه و عوامل مذکور ار روش آنالیز تطبیقی متعارفی (CCA) استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که عوامل محیطی اثر یکسانی در پراکنش گونه های گیاهی ندارند و مهم ترین عوامل موثر در پراکنش و استقرار گونه های غالب نظیر Artemisia fragrans و Agropyron trichophorum بافت خاک، چرا، بارندگی، ارتفاع از سطح دریا و جهت جغرافیایی و هدایت الکتریکی می باشند. نتایج حاصل از این مطالعه، مبین اثرات عوامل محیطی بر کنترل و پراکنش گونه های گیاهی است، لیکن اثرات نامطلوب فعالیت های انسان (مدیریت چرای دام) بر مدیریت پایدار مراتع منطقه انکار ناپذیر است.