شناسایی و معرفی مسیر باستانی بیشاپور-فیروزآباد (اردشیرخره) در دوره ی ساسانی و قرون اولیه ی اسلامی

راه ها، مهم ترین نمود توسعه ی جوامع هستند که موجب سودمند ساختن انرژی با جهت دادن به حرکت می باشد. توسعه ی راه ها بازتابی از افزایش پویایی نقاط است که خود به مرور زمان به کنش متقابل وسیع تری منجر می گردد. با تاسیس سلسله ی ساسانی یکی از قدرتمندترین دولت های ایرانی، به منصه ی ظهور رسید. بازرگانی و تجارت از شریان های اصلی این سلسله بود. تمامی شهرهای فلات ایران در امر تولید و تجارت فعال بودند. دو شهر بیشاپور و اردشیرخره در ایالت فارس، در سده ی سوم م. و به فاصله ی ربع قرن از یکدیگر ساخته و پرداخته شده اند. وجود محور ارتباطی بین این دو شهر و مراکز دو کوره ی شاپور و اردشیر، امری است انکارناپذیر. با توجه به اهمیت راه ها، نگارندگان در سال 1385 به مطالعه ی محور های ارتباطی این دو شهر پرداختند. شناسایی حوزه ی عبور این خط سیر، پراکنش آثار تاریخی موجود، مسافات و منازل راه و شناخت اهمیت این خط سیر از ابعاد مختلف، از سوالات پژوهش بود. این محور در سه بخش شامل محور بیشاپور-کازرون، کازرون-فراشبند و فراشبند-فیروزآباد، مطالعه گردید. ارتباط دو شهر بیشاپور و فیروزآباد از طریق دو محور اصلی ممکن بود. این حرکت در کوتاه ترین شکل خود دارای بیست وپنج فرسنگ مسافت و هفت منزل و در طولانی ترین حالت دارای سی فرسنگ مسافت و نه منزل است. در راستای شناسایی این محور، هفت کاروانسرا، چهارده آتشکده، سه نقش برجسته، پنج کتیبه پهلوی ساسانی، بیست و شش آب انبار، تعدادی قبر یا مجموعه ی قبور، یک حوض سنگی، دو کانال آبرسانی صخره ای (آبدالان)، سه مسجد و امام زاده، چهل تل، بیست وسه قلعه، هشت محوطه، بخشی از جاده سنگ فرش، آثار جاده های سنگی باستانی، دو پل، سه ایستگاه ساده، دو آتشدان و چهار اثر با کاربرد نامعلوم، مطالعه شد. از دلایل اهمیت این مسیر را ارتباط با دریا، تامین ارتباط مرکز دو کوره ی مهم در فارس و تامین ارتباط مرکز سیاسی ساسانی در تیسفون با مرکز مذهبی آن ها در فارس، می توان برشمرد. این محور از اهمیت بالای تجاری، مذهبی، نظامی و سیاسی، در دوره ی مورد مطالعه برخوردار است.