ارزیابی شاخص های مورفوتکتونیک در حوضه قانقلی چای

نئوتکتونیک ازجمله عوامل دینامیکی است که همواره حوضه های آبخیز و رودخانه ها را تحت تاثیر قرار می‏دهد. نئوتکتونیک به عوامل جدید تکتونیکی گفته می‏شود که عمدتا در گسل‏ها نمود پیدا می‏کند. جابجایی گسل‏ها، باعث تشدید کانون‏های زلزله، آزاد شدن نیروهای درونی زمین و درنهایت تغییر شکل عوامل ژئومورفولوژیکی سطح زمین می‏شود. هدف این پژوهش، بررسی وضعیت تکتونیکی حوضه قانقلی‏چای است که زمین لغزش ناشی از زلزله 1369 رودبار و منجیل منجر به تشکیل دریاچه باکلور در آن شده است. بدین منظور، به کمک نرم افزار Arc GIS، 12MapperGlobalو با استفاده از شاخص‏های نسبی مورفوتکتونیکی مانند: گرادیان طولی رودخانه (SL)، عدم تقارن حوضه زهکشی (AF)، انتگرال منحنی هیپسومتریک (Hi)، نسبت کف دره به ارتفاع آن (Vf)، شکل حوضه زهکشی (Bs)، پیچ‏ و خم پیشانی کوه (Smf)، تقارن توپوگرافی عرضی (T) و سینوزیته (پیچ‏وخم) رودخانه (Sr) به بررسی این گونه فعالیت‏ها پرداخته شد. با توجه به نتایج این پژوهش، شاخص‏های SL،SMF و Srنشانگر جوان بودن حوضه ازنظر سیکل فرسایشی است. فعالیت گسل‏های پشت کوه و منجیل عمود بر حوضه، سبب اختلاف ارتفاع و تغییر قابل توجه ای در نیمرخ طولی رودخانه قانقلی چای و شاخص SL شده است. بقیه شاخص‏ها، بیانگر فعالیت تکتونیکی متوسط حوضه است. فعالیت زیاد تکتونیکی حوضه ازنظر شاخص زمین‏ساخت فعال نسبی (LAT) حاکی از این است که هرکدام از شاخص‏ها به تنهایی نمی توانند وضعیت تکتونیکی حوضه را مشخص کنند و نیازمند برآورد شاخص LATکل حوضه هاست؛ بر اساس آن، حوضه در کلاس 2 یعنی با فعالیت تکتونیکی زیاد قرار می گیرد. استفاده از نمودار بی بعد در تایید فعالیت‏های نئوتکتونیکی حوضه و به خصوص شاخص SLبسیار مفید است. بر اساس تفسیر آن می توان گفت که حوضه قانقلی چای ازنظر تکتونیکی فعال است.