پترولوژی گرانیتوئیدهای الیگوسن قلعه یغمش در غرب استان یزد

توده پلوتونیک منطقه قلعه یغمش در منتها الیه بخش غربی استان یزد و کمربند ماگمایی ارومیه- دختر قرار دارد و شامل دیوریت، کوارتز دیوریت، تونالیت، گرانودیوریت و گرانیت به سن الیگوسن می شود. عمده سنگ تشکیل دهنده منطقه، تونالیت است. ریولیت، ریوداسیت و نیز توف آندزیتی، ریوداسیتی و ریولیتی به سن ائوسن، گدازه ها و پیروکلاستیک های این منطقه را تشکیل می دهد. پلاژیوکلاز، ارتوکلاز، کوارتز، آمفیبول و بیوتیت، کانی های اصلی، پیروکسن، زیرکن، آپاتیت، اسفن، تورمالین و کانی های کدر از کانی های فرعی و نیز کلریت، اپیدوت و کلسیت در شمار کانی های ثانویه این توده نفوذی است. بر اساس داده های پتروگرافی، مینرال شیمی و ژئوشیمیایی، توده گرانیتوئیدی مورد بررسی از نوع I (گروه مگنتیت) با ترکیب کالک آلکالن و متاآلومین است. محتوای بالای LILE (Ba، Sr، K و Cs) و ناهنجاری منفی عناصر گروه HFSE (Ti،Nb ، Zr و Y) در این سنگها از جمله ویژگی های ماگماتیسم مرتبط با فرورانش است. بر این اساس، سنگهای گرانیتوئیدی قلعه یغمش دارای یک خاستگاه واحد بوده است و در پهنه فرورانش و در ارتباط با کمانهای آتشفشانی کالک آلکالن حاشیه فعال قاره ای به وجود آمده است. به احتمال زیاد، منشا ماگمای توده مورد بررسی از ذوب بخشی آمفیبولیت های پوسته زیرین (و احتمالا مواد رسوبی پوسته) است و تبلور تفریقی مذاب در سطوح بالاتر پوسته، تنوع سنگ شناسی این توده را سبب شده است. به نظر می رسد ماگمای بازیک حاصل از ذوب گوشته که در پوسته جای گزین شده، گرمای لازم برای ذوب پوسته را فراهم کرده است. شواهد صحرایی (وجود انکلاوهای میکروگرانولار مافیک با مرزهای مشخص) و یافته های پتروگرافی نظیر تشابه کانی شناسی انکلاو و سنگ میزبان، آپاتیت های سوزنی، حواشی تحلیل رفته کانی هایی همچون آمفیبول و پلاژیوکلاز و فراوانی بیشتر بیوتیت و هورنبلند در انکلاو نسبت به سنگ میزبان می تواند بیانگر وقوع پدیده اختلاط ماگماهای اسیدی و بازیک در تشکیل این توده باشد. توده پلوتونیکی قلعه یغمش با استفاده از نمودار SiO2 در برابر P2O5 در محدوده دمایی کمتر از °C800 تا کمی بیشتر از °C850 متبلور شده است.