ابتکارهای بین دولتی اروپایی (در حوزه دریای سیاه و خزر) قبل و بعد از حل و فصل مساله هسته ای ایران

راهرو های حمل و نقل بین المللی و خطوط لوله بین دولتی منبع مهم قابل مناقشه و رقابت بین قدرت های بزرگ هستند. از نقطه نظری واقع گرایانه، اینها نه تنها ابتکارهایی اقتصادی هستند، بلکه می توانند به عنوان اهرم های سیاسی از سوی کشورهای واقع در مسیر مورد استفاده قرار گیرند. بنابراین هر قدرت بزرگ، راهروی تامین کننده منافع خود را پیشنهاد داده است. ابتکار تراسیکا و راهرو گاز جنوبی اتحادیه اروپا، جاده ابریشم جدید ایالات متحده آمریکا و حمایت این کشور از خطوط لوله ای همچون باکو-تفلیس-ارزروم، ماورای خزر و تاپی؛ ابتکار یک کمربند یک جاده چین و در نهایت حمایت روسیه از راهرو بین المللی شمال-جنوب و پروژه های مختلف خط لوله، همگی آشکارا مطابق با این رویکرد واقع گرایانه هستند. جمهوری اسلامی ایران به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی، به طور بالقوه با انتخاب های مختلفی روبرو است و از این رو باید به دقت این ابتکار ها و چالش های آنها را برآورد کند. این مقاله پس از ارائه یک توصیف دقیق و به نسبت جامع از ابتکارهای بین دولتی حمایت شده از سوی اتحادیه اروپا در حوزه دریای خزر و دریای سیاه، تاثیر حل مساله هسته ای بین ایران و غرب و استمرار سیاست خارجی توسعه محور را بر موانعی که این ابتکارها با آن روبه رو هستند ارزیابی می کند. فرضیه پژوهش این است که حل مساله هسته ای، برچیده شدن تحریم ها و استمرار سیاست خارجی توسعه محور، موانع توسعه راهرو گاز جنوبی را به شکل قابل توجهی کاهش خواهد داد اما وضعیت ابتکار تراسیکا چندان تغییر نخواهد کرد.