عوامل و موانع موثر بر حضور پزشکان اروپایی در جامعه ایران عصر قاجار

حضور پزشکان اروپایی در ایران عصر قاجار، علاوه بر جنبه های بهداشتی و درمانی، جلوه های سیاسی و مذهبی نیز به خود گرفت. در این دوران شیوع روزافزون انواع بیماری های واگیردار از یک سو، و ناکارآمدی نسبی طب سنتی در درمان بیماری ها از سوی دیگر، عرصه حیات را برای اقشار مختلف جامعه ایرانی تنگ کرده بود. این پژوهش با شیوه توصیفی تحلیلی و با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه ای بر آن است به بررسی عوامل بسترساز حضور این پزشکان در جامعه ایران عصر قاجار، ارزیابی موانع فعالیت، و نیز گونه شناسی جایگاه و حوزه فعالیت آنان بپردازد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که علم نوین پزشکی به عنوان بخشی از رویه دانشی تمدن غرب، نقش بسیار مهمی در راه یابی کشورهای اروپایی به جوامع شرقی ایفا کرد. درواقع یکی از کلیدهای فهم چرایی و چگونگی روند مناسبات گسترده سیاسی اقتصادی ایران و کشورهای اروپایی در دوره قاجار را می توان در نحوه برخورد نظام سیاسی و اجتماعی ایران با رویکردهای نوین درمانی و طب جدید غربی جستجو کرد. چنین تاثیرگذاری ای را می توان در سه حیطه یا بعد سیاسی-اقتصادی، اجتماعی-مذهبی، و علمی دسته بندی و بررسی کرد.