نظریه اعتباریات به مثابه فرانظریه اجتماعی نزد علامه طباطبایی و محقق عراقی

در این نوشتار سعی داریم نظریه اعتبار و مفاهیم اعتباری را در نگاه اندیشمند انی چون محقق عراقی و علامه طباطبایی به هدف به دست آوردن یک فرانظریه اجتماعی به نمایش بگذاریم. این نظریه توانایی تبیین هستی شناختی پدیده های رفتاری انسانی، اعم از پدیده های فردی و اجتماعی را داراست. با این وصف، تمرکز بیشتر این مقاله بر حیث اجتماعی این نظریه است. این مهم آنگاه میسر می شود که ما شناختی از دسته بندی های موجود نزد فیلسوفان و متفکران به‏ دست آوریم تا بدان واسطه مشخص کنیم پدیده های اجتماعی ذیل کدام تقسیم بندی می گنجند. به نظر محقق عراقی هنگام اعتبار فروشنده و خریدار، مصداقی به حمل شایع از هویت اعتباری برای مثال ملکیت پدید می آید که موجب می شود بتوانیم مفهوم ملکیت را از آن هویت اعتباری پدیدآمده، اخذ کنیم. این هویت اعتباری نوپدید، همان واقعیت اجتماعی خرید و فروش است که ناشی از کنش اجتماعی است. علامه طباطبایی با کاوشی فلسفی در بنیادهای اعتبار، نسبت آن را با عقل عملی و اراده انسانی برقرار می‏ کند و از این طریق اصول روش‏ شناختی اعتبار و نحوه تحقیق را درباره اعتباریات هویدا می‏ سازد. چنین کاوش‏ هایی از طرف علامه، نظریه کلان اجتماعی را در خصوص واقعیت‏ های اجتماعی به نمایش می‏ گذارد و پرتو نوری بر نظریات محققان اصولی مانند محقق عراقی می‏ افکند.