اولین گزارش از گروه بیماری زایی 3 و4 Leptosphaeria maculans عامل شانکر ساقه کلزا از شمال ایران

کلزا به عنوان یکی از مهمترین محصولات تولید روغن در سراسر دنیا بوده است و بیماری ساق سیاه با عامل بیمارگر Leptosphaeria maculans ازبیماری های مهم آن در ایران است. از بین گروه های بیماری زایی، گروه بیماری زایی1 PG- برای عامل بیمارگر L. biglobosa و PG-2و PG-T برای L. maculans از شمال ایران گزارش شده است (Fernando et al. 2007، Mirabadi et al. 2010). نمونه های آلوده کلزا از قسمت های گوناگون گیاه با علایم تغییر شکل، رنگ پریدگی و حضور پکنیدیوم در سال 95-1392 از مزارع شمال ایران جمع آوری شدند. صد و دو جدایه بدست آمده از بافت های آلوده ابتدا بر اساس مورفولوژی جدایه هاو تشگیل رنگدانه (Boerema et al. 2004) و سپس بر اساس مولکولی با استفاده از واکنش زنجیره ایی پلیمراز با جفت آغازگراختصاصی به عنوانL. maculans شناسایی شدند (Liu et al. 2006 ). پیکنیدهای قارچ عامل بیماری سیاه رنگ، با سلول پایه متورم، قسمت هایی از پیکنیدیوم همراه با قطرات صورتی کم رنگ در انتهای منفذ برآمده دیده شدند. سلولهای آسک قلوه ای شکل و کشیده باریک دارای هشت اسپور بودند. علاوه بر آن همه جدایه ها در گروه عامل بیمارگر پر آزار با استفاده از جفت آغازگر اختصاصی تعیین بیماری زایی، شدند. بیماریزایی جدایه های قارچ عامل بیماری با تعیین غلظت سوسپانسیون سلولی کنیدی (2×107 )در هر میلی لیتر و سپس محلول پاشی اسپورها در مرحله برگچه های اولیه روی ارقام افتراقی وستار، کوینتا و گلاسیر انجام شد. همه گیاهان تلقیح شده در شرایط اتاقک رشد با دمای Co22 و رطوبت نسبی 80% با فاصله زمانی 16 ساعت روشنایی و تاریکی نگهداری شدند. گروه بیماری زایی 32 جدایه بر روی سه رقم افتراقی گلاسیر، کوینتا و وستار از نظر حضور لکه های نکروزه یا هاله کلروتیک و تشکیل پیکنید مطابق روش کن و فرناندو (Chen and Fernando 2006) مشخص شدند (شکل 1). شانزده جدایه در گروه بیماری زایی PG-4 قرارگرفتند و توسط توانایی آنها در تولید اسپور و واکنش حساسیت روی سه رقم افتراقی مشخص شدند. سه جدایه PG-3 روی ارقام وستار و گلاسیر اسپور می دهند و ایجاد زخم های قهوه ایی و بدون اسپور روی رقم کوینتا می کنند. نتایج نشان داده است، که از بررسی تغییرجمعیت قارچ بیمارگر در توسعه روش موفقیت آمیز در مدیریت بیماری می توان استفاده نمود.