تخمین تبخیر از سطح خاک در حالت غیر ماندگار و شرایط متغیر رطوبتی

بخش بزرگی از کشور پهناور ما به دلیل واقع شدن در منطقه خشک و نیمه خشک، با کمبود آب رو به رو است. زیرا در این نواحی، از یک سو بارش های آسمانی و دسترسی به منابع آب محدودتر بوده و از سوی دیگر عوامل جوی موثر بر تبخیر با شدت بیشتری عمل می کنند. علاوه بر این، تبخیر از سطح خاک نه تنها باعث اتلاف آب می گردد، بلکه ممکن است موجب شور شدن خاک نیز شود. هدف از این پژوهش، اندازه گیری مقدار تبخیر از سطح خاک لخت در شرایط متغیر رطوبتی از جمله حضور و عدم حضور زهکش، لایه غیر قابل نفوذ و سطوح مختلف ایستابی و همچنین برآورد مقدار تبخیر با استفاده از مدل پارامتریک پیشنهادی زارعی و همایی بر مبنای معادله رطوبتی بروکز و کوری بود.
بدین منظور، لایسیمترهایی تهیه و با خاکی لوم- شنی پر شد. مقادیر تبخیر تجمعی و لحظه ای لایسیمترها سه نوبت در روز اندازه گیری شد. همچنین مقدار تبخیر با استفاده از مدل مذکور بر مبنای معادله رطوبتی بروکز و کوری به صورت تابعی از افت سطح ایستابی برآورد شد.
نتایج و بحث: ارزیابی مدل نشان داد که بیشترین و کمترین کارایی مدل، به ترتیب به ازای سطوح ایستابی 150 و 75 سانتی متر، مقادیر 98 و 81 درصد به دست آمد. همچنین نتایج، همبستگی نزدیکی بین مقادیر اندازه گیری و برآورد شده نشان داد. کم برآوردی مدل را می توان به تبخیر ناشی از حرکت رو به بالای آب به صورت بخار، از بین رفتن ساختمان طبیعی خاک به هنگام کوبیدن نمونه ها و نیز خطای اندازه گیری نسبت داد. افزون بر آن، با افزایش عمق سطح ایستابی، نتایج حاصل از مدل مطابقت بیشتری با مقادیر اندازه گیری شده داشت.
مدل پارامتریک زارعی و همکاران تطابق بسیار خوبی با مقادیر واقعی اندازه گیری شده تبخیر نشان داد. بنابر این می توان از این مدل برای تخمین تبخیر در شرایط مشابه آب و هوایی استفاده کرد.