تجزیه الگوی اثر متقابل ژنوتیپ و سال برای عملکرد دانه در رگه های جهش یافته برنج با استفاده از روش چند متغیره AMMI

وجود اثر متقابل ژنوتیپ × محیط ایجاب می کند که عملکرد ژنوتیپ ها در دامنه گسترده ای از شرایط محیطی آزمایش شوند، تا اطلاعات به دست آمده بتواند کارایی مربوط به گزینش و معرفی آن ها را افزایش دهد. در این بررسی به منظور تعیین پایداری عملکرد و تجزیه الگوی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط، 66 رگه (لاین) جهش یافته (موتانت) برنج همراه با پنج رقم شاهد به مدت سه سال زراعی (1393-1391)، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. تجزیه اثر اصلی جمع پذیر و اثر متقابل ضرب پذیر (AMMI) نشان داد که اثر ژنوتیپ، سال و اثر متقابل بین آن ها بسیار معنی دار بود. مجموع مربعات اثر متقابل توسط روش AMMIبه یک مولفه اصلی اثر متقابل (IPCA) معنی دار در سطح احتمال 05/0 و باقیمانده (نویز) جداسازی شد. مولفه اصلی اول 57/57 درصد از کل مجموع مربعات اثر متقابل را توجیه کرد. نمودار دووجهی (بای پلات) نخستین مولفه اصلی و میانگین عملکرد با روش AMMI برای ژنوتیپ ها و محیط های (سال های) مورد بررسی مشخص کرد که ژنوتیپ های G7، G41 و G69 با داشتن کمترین اثر متقابل ژنوتیپ در محیط (سال) و داشتن عملکرد بالا پایداری بیشتری دارند و ژنوتیپ های G63، G20 و G33 با عملکرد پایین تر از میانگین به عنوان ژنوتیپ های ناپایدار شناخته شدند.