بررسی تنوع ریختی برگ و میوه گونه تادار (Celtis caucasica) در جنگلهای زاگرس جنوبی

خصوصیات ریختاری گیاهان به درجات مختلف تحت تاثیر عوامل محیطی می باشند. مطالعه تغییرات برگ و میوه یک گونه گیاهی در جمعیت های مختلف ابزاری کاربردی در تفکیک پرونانس ها و مدیریت تنوع زیستی می باشد. هدف از این تحقیق بررسی تنوع ریختی برگ و میوه گونه تادار با استفاده از روش های آماری چند متغیره بین جمعیت های مختلف در جنگل های زاگرس جنوبی می باشد.
در این تحقیق 39 درخت مادری از چهار رویشگاه طبیعی گونه تادار (C. caucasica) واقع در استان های فارس و کهگیلویه و بویر احمد شامل تنگ تامرادی (ارتفاع 1542 متر از سطح دریا)، آبشار یاسوج (ارتفاع 1900 متر از سطح دریا)، دشت ارژن (ارتفاع 2000 متر از سطح دریا) و تنگ کره (ارتفاع 2120 متر از سطح دریا) انتخاب شد. از هر پایه تعداد 10 برگ و 15 میوه از قسمت بیرونی و میانه تاج در ابتدای آبان ماه جمع آوری و 25 صفت مورفولوژیکی اندازه گیری و داده های به دست آمده با استفاده از روش های آماری چند متغیره آنالیز گردید.
نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بجز صفات عرض در 9/0 طول از قاعده برگ، طول دندانه برگ، تعداد دندانه در سمت راست و چپ برگ، تعداد دندانه در 2 سانتیمتر از قاعده برگ و حاصلضرب جرم خشک در مساحت برگ از نظر سایر صفات، جمعیتهای مورد مطالعه دارای اختلاف معنی داری با یکدیگر بودند. تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد پنج مولفه اول 51/76 درصد واریانس ها را به خود اختصاص دادند که در تشکیل مولفه اول بیشترین سهم واریانس ها به صفات طول برگ، حداکثر پهنای برگ و سطح برگ و در رابطه با مولفه دوم زاویه بین رگبرگ اصلی و فرعی، زاویه نوک برگ، تعداد دندانه در سمت چپ و راست برگ و طول نسبی دمبرگ اهمیت بیشتری را در مقایسه با سایر صفات از خود نشان دادند. بررسی پایه های درختی مورد مطالعه بر اساس آنالیز تابع تشخیص نشان داد که چهار جمعیت توسط صفات عرض برگ در 1/. طول از قاعده برگ، زاویه سینوسی برگ، طول دمبرگ و عرض میوه از یکدیگر جدا شده اند.
به طور کلی میتوان از صفات زاویه بین رگبرگ اصلی و فرعی و عرض میوه به دلیل شکل پذیری کمتر از شرایط محیطی به عنوان صفاتی متمایز کننده در تفکیک پایه های مادری گونه تادار از یکدیگر استفاده نمود. همچنین در منطقه ی تنگ تامرادی گونه ی تادار به دلیل داشتن حداقل شکل پذیری صفات، کمتر تحت تاثیر شرایط محیطی قرارگرفته است که نشان از سازگاری آن در این منطقه است. عکس قضیه فوق در مورد منطقه ی آبشار صادق می باشد و گونه ی تادار در حال سازگاری و انطباق خود با این منطقه می باشد.