اتاق عمل بنیاد مستحکم اخلاق و خدمت در حرفه پزشکی (درآمدی بر اصول، مسئولیت ها، بایسته ها، شایسته ها، چالش ها و راه حل های اخلاقی و حرفه ای در اتاق های اعمال جراحی)

اتاق عمل مکانی محفوظ، ایزوله و تخصصی است که برای انجام اعمال جراحی مختلف، در شرایط متفاوت، بویژه در فوریت ها و برای بیماران، بیماری ها و سنین مختلف مجهز شده است. ارباب رجوع و ولی نعمتان آن بیمارانی هستند که شفای آلام خود را نزد خداوند تبارک و تعالی، به واسطه اعمال جراحی در این مکان مقدس بدست می آورند. خادمین این معبد شفابخش پزشکان، پرستاران، تکنیسین ها و کادر دیگری هستند که با آرمان ها و اهداف خداپسندانه و انسان دوستانه جمع می شوند و با تعاون و همیاری، حیاتی ترین وظایف حرفه ای و حیات بخش ترین خدمات انسانی را انجام می دهند. جراحان شمع این محفل انس، متخصصین بیهوشی سکاندار این سفینه نجات، پرستاران فرشته های نجات هنگامه های بحران و طوفان، تکنیسین ها، یاوران پشتیبان و سایر همراهان، یاران دلسوز و غمخواری هستند که بادبان ها را برافراشته و عرشه را تا عرش خداوند می آرایند. تمام وظایف در اتاق عمل خطیر، همه اعضاء مفید و مورد نیاز، عموم مسئولیت ها ضروری، جمیع خدمات با ارزش، کل فرایندها حساس، مجموع آداب محترم و مجموعه ضوابط و مقررات لازم الاجراء هستند. مقررات حرفه ای، ضوابط تخصصی و شرایط و استانداردهای مورد نیاز در این فضای مهم بیمارستانی، آن را از سایر اماکن و فضاهای تشخیصی- درمانی متفاوت و ممتاز نموده است. رعایت موازین اخلاقی، احترام به مبانی و ارزش ها، پایبندی به اصول حرفه ای و اخلاقی که در همه شرایط و برای عموم صاحبان حرف سلامتی مهم و لازم است، در شرایط اتاق عمل ضرورتی مضاعف و حساسیتی ویژه و اهمیتی والاتر دارد. در این مطالعه تلاش شده است تا با ترسیم ساختار مناسب، مبانی علمی و ارزشی، جنبه-های اخلاقی، اصول حرفه ای، تعاملات ضروری، مسئولیت های اخلاقی و حرفه ای جراح ارشد، متخصصین بیهوشی، موضوعات اخلاقی - حرفه ای زیر تخصص های جراحی، الزامات ایمنی، قواعد لازم الاجرای آموزشی، جنبه های قانونی و حقوقی، پیشگیری، شناسائی و حل بحران ها و چالش ها، اخلاقیات تحقیقات جراحی و سایر موارد مرتبط، مستندی مفید و اجرائی و قابل احترام برای عموم جراحان بزرگوار و خدوم و سایر پرسنل شریف تیم همکار و همیار در اتاق عمل فراهم و تقدیم گردد.
این مطالعه به روش کیفی، توصیفی - پیمایشی و کتابخانه ای توسط کمیته اخلاق جامعه جراحان طراحی و هدایت شد. در بخش مطالعه کیفی دیدگاه های 18 نفر از جراحان و یک نفر از پرستاران که سابقه بیش از 30 سال عمل جراحی و یا خدمت و تدریس در دوره های آموزش دستیاری داشتند، در عناوین مرتبط با موضوع مطالعه، به روش بحث متمرکز گروهی شناسائی شد. در مرحله مطالعه کتابخانه ای، مقالات مرتبط با کد واژه های مرتبط، از منابع معتبر داخلی (کتب، مجلات فارسی و لاتین) و خارجی، در محدوده 20 ساله منتهی به سال 1396 شمسی (2017 میلادی) شناسائی و استخراج شد. عناوین مورد اتفاق گروه تحقیق، به روش دلفی در مراحل بعد طبقه بندی و نتایج استخراج، طبقه بندی، تنظیم، تحلیل و نتیجه گیری شد.
گروه مطالعه جمعا 65 عنوان، موضوع مهم، کد اخلاقی، یا موضوعات مرتبط حرفه ای با شرایط اتاق عمل شناسائی نمود. در مطالعه کتابخانه ای در کد واژه های منتخب، از منابع معتبر داخلی و خارجی نیز جمعا 172 عنوان مرتبط دیگر استخراج شد. با حذف عناوین تکراری و تلفیق عناوین مشابه، در نهایت 237 عنوان به روش دلفی بررسی شد. موضوعات فوق قبلا در 14 گروه کلی (محور کلان) طبقه بندی شده و اولویت بندی در هر گروه کلی بطور مستقل صورت پذیرفت. عناوین کلی اخلاقی و حرفه ای اتاق عمل در این مطالعه به شرح زیر شناسائی و مورد تحلیل قرار گرفت: ساختار مناسب، الزامات و مقررات داخلی - اصول و موازین و ارزش های عمومی اخلاقی، مصادیق در شرایط اتاق عمل - مبانی ضروری اخلاقی و حرفه ای رشته های جراحی و بیهوشی عمومی در اتاق عمل - اصول اخلاقی ناظر بر ارتباطات و تعاملات در اتاق عمل - اصول اخلاقی مشترک و ویژه حرف جراحی و بیهوشی عمومی در شرایط اتاق عمل - اصول اخلاقی پرستاری در اتاق عمل - اصول اخلاقی مرتبط با تکنیسین ها و کارشناسان شاغل در اتاق عمل - جنبه های خاص حقوقی و قانونی لازم الاجراء در اتاق عمل - اصول ایمنی و حفاظت در اتاق عمل - مشکلات، معضلات، بحران های اخلاقی در اتاق عمل، علل و عوامل، پیشگیری و راه حل آنها - مسائل اخلاقی آموزش دستیاری در اتاق عمل- مبانی اخلاقی و حرفه ای ویژه تخصص های مختلف جراحی و بیهوشی (جراحی زنان و زایمان، جراحی کودکان، جراحی استخوان و مفاصل، جراحی اعصاب، جراحی کلیه، مجاری ادراری و تناسلی، جراحی گوش و حلق و بینی و سر و گردن، جراحی ترمیمی و پلاستیک، جراحی قلب و عروق و قفسه صدری، شعب تخصصی و فلوشیپ های رشته بیهوشی عمومی)، اخلاق در تحقیقات جراحی. موضوعات مهم، کدهای اخلاقی و حرفه ای، چالش ها و راه حل ها در هر مورد به تفصیل مشخص و تحلیل شده است.
شناسائی، تبیین، ترویج، نهادینه سازی و التزام به اصول و ارزش ها و مبانی اخلاقی و حرفه ای و مصادیق خاص آنها در اتاق های اعمال جراحی، ضرورتی مبرم و دائمی و در ردیف ارزش های متعالی حرفه مقدس طب است. تجلی ارزش های نورانی از اتاق عمل جراحی مرهون درایت، تدبیر، تلاش، کسب دانش اخلاق پزشکی و پایبندی و عمل به اصول حرفه ای گری و مراقبت همه جانبه و متعامل اعضای تیم و به ویژه پرستاران، پزشکان و تکنیسین های پیشکسوت و مجرب خواهد بود. پیشگیری از نقض ارزش-های متعالی، بروز مسائل ناگوار و نامطلوب، بحران های تهدیدکننده، اختلاف نظرهای بازدارنده و هر آن چه که دور از شئون و کرامات حرفه مقدس طب محسوب می شود، وظیفه خطیر و مستمر و فراگیر برای عموم اعضای تیم همکار و همیار در اتاق عمل می-باشد. سنگ صبور، پیر دیر، الگوی مقتدا، پرچمدار اخلاق، مظهر معنویت و سمبل رفتار شایسته و کردار نیکو در جمیع مناسبات حرفه-ای به ویژه فضای آراسته به ارزش های متعالی الهی و خدمات شایسته انسانی اتاق عمل، همانا جراح است.