تبادل دو گانه K-Ca توسط یک رس جدا شده از خاک با مینرالوژی غالب ایلایت (میکا): 1- اثر تخلیه-فروریزش رس ایلایت (میکا) بر انتخابگری K-Ca

در این مطالعه اثر تخلیه پتاسیم از یک رس ایلایت جدا شده از خاک بر انتخابگری تبادلی K-Ca در قدرت یونی 3/0 مولار مورد بررسی قرار گرفت. در اثر تیمار رس با محلول تترا فنیل برات سدیم + کلرید سدیم برای مدت زمان های 6 ، 25 و 150 ساعت به ترتیب 1/22، 8/30 و 7/40 درصد از پتاسیم کل از نمونه های رس آزاد گردید. سرعت تخلیه پتاسیم در ابتدا خیلی بیشتر بود و با گذشت زمان کاهش یافت. با افزایش درصد تخلیه ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) نیز افزایش یافت که گویای آنست که حداقل بخشی از پتاسیم آزاد شده از رس تخلیه گردیده است. در این بررسی خطای اندازه گیری کلسیم تبادلی در صورت عدم تصحیح انحلال آهک بین 2/31 تا 7/76 درصد بود. برآورد تفاضل دفع و جذب آنیونی نیز نشان داد که در این رس ها جذب آنیونی بیشتر از دفع آنیونی می باشد. مقایسه همدما های تبادلی K-Ca با همدمای عدم ترجیح نشان داد که در رس تخلیه نشده تا 8/0K≤Ẽ و در رس های تخلیه شده تا 76/0K≤Ẽ پتاسیم نسبت به کلسیم و در 8/0K>Ẽ کلسیم اندکی بر پتاسیم ترجیح داده می شود. مقایسه همدما های تبادلی رس های تخلیه شده با هم نشان داد که تخلیه پتاسیم از رس ظاهرا بر ویژگی های ترجیحی تبادلگر اثری نداشته است. دیفرکتوگرام های حاصل پس از اعمال تیمار با جز هم ارز 05/0 پتاسیم نشان داد که در جریان تبادل K-Ca فرو ریزش لایه ای صورت گرفته است، اما مقادیر CEC گویای آن است که فروریزش لایه ای در این رس ها کامل نبوده است. با افزایش قدرت یونی ترجیح ظاهری K+ افزایش یافت و با کاهش آن یا رقیق شدن محلول تعادلی، Ca2+ بیشتری جذب گردید. تفاوت همدما ها در دو قدرت یونی متفاوت بیانگر اثر رقت-ظرفیت می باشد.