سنجش کیفیت زندگی سالمندان: مروری بر ابزار های اندازه گیری

با توجه به افزایش روز افزون جمعیت سالمندان در دنیا، ضرورت دسترسی به اطلاعات دقیق برای برنامه ریزی و اقدامات مربوط به حفظ و ارتقای سلامت سالمندان بیشتر مورد توجه بوده و لازمه این دسترسی استفاده از ابزارهایی مناسب با ویژگی های روانسنجی مطلوب است. هدف از این مطالعه مروری نظام مند، جهت ارزیابی ابزارهای رایج اندازه گیری کیفیت زندگی سالمندان قرار گرفت.
با استفاده از کلید واژه های Quality Of life Instrument، Quality Of Life measure ، Quality Of Life Scale، Older ، Aging بدون هیچگونه محدودیت زمانی جستجوی جامعی در مقالات مرتبط با کیفیت زندگی دوران سالمندی منتشر شده در پایگاه های اطلاعاتی Pubmed ، Medline و Science direct انجام شد.
براساس کلید واژه های مطالعه حاضر، در مجموع 342 مقاله در این مطالعه وارد شد. بیشترین ابزارهای مورد استفاده جهت اندازه گیری کیفیت زندگی در سالمندان به ابزارهای عمومی اندازه گیری کیفیت زندگی با 81/3 درصد اختصاص داشت که درمیان آنها فرم کوتاه 36SF- پرکاربردترین ابزار بود (26/81) ابزارهای اختصاصی اندازه گیری کیفیت زندگی سالمندان نیز تنها 18/7 درصد را به خود اختصاص داده بودند که درمیان آنها ابزار اختصاصی بررسی کیفیت زندگی سالمندان سازمان سلامت جهان WHOQOL-OLDپرکاربردترین ابزار بود ( 9/65 درصد).
بحث و نتایج این مطالعه نشان داد با توجه به ویژگی های خاص سالمندان استفاده از ابزارهای روا و پایای ندازهگیری خاص سالمندان ضروری است. تنها ابزارهایی که می توان در حال حاضر استفاده از آن را به سالمندشناسان توصیه نمود، پرسشنامه هایی کوتاه و اختصاصی نظیر OPQOL-brief، 19CASP- و WHOQOL-age هستند. پیشنهاد می شود برنامه ریزی دقیق و تدابیر ویژه ای جهت طراحی و روانسنجی ابزارهای اندازه گیری کیفیت زندگی سالمندان در ایران انجام شود.