تاثیر آموزش مدیریت هیجان به مادران بر مشکلات رفتاری فرزندان از دیدگاه والدین

هدف در پنجمین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی، اختلال های رفتاری به عنوان اختلال هایی (اختلال رفتار مقابله ای و اختلال سلوک و اختلال رفتار مزاحم) معرفی شده اند که وجه مشخصه تمامی آن ها وجود مشکلاتی در مهار هیجانی و رفتاری فرد است. مشکلات هیجانی و رفتاری در اختلال ها و افراد با طبقات تشخیصی متفاوت تغییر می کند. گستره اختلال های رفتاری از پرخاشگری یا برانگیختگی ناگهانی تا اعمال افسرده وار متغیر است و رفتارهای گوناگون، افراطی، مزمن و انحرافی را دربر می گیرد. اختلال های رفتاری ازجمله اختلال هایی است که به شدت به دریافت مداخله آموزشی و درمانی نیاز دارد. همچنین مشکلات فردی و اجتماعی متعددی را به وجود می آورد که خانواده و مدرسه و اجتماع را با مسائل و دشواری های گوناگونی مواجه می کند و کودکان را در برابر آشفتگی های روانی و اجتماعی دوران نوجوانی و حتی بزرگ سالی آسیب پذیر می نماید. این پژوهش با هدف تعیین تاثیر برنامه آموزش مدیریت هیجان به مادران دارای فرزندان پسر با مشکلات رفتاری انجام شد و میزان تاثیر این برنامه آموزشی از دیدگاه والدین ارزیابی شد.
روش بررسی مطالعه حاضر از نوع نیمه تجربی است که در آن از طرح پیش آزمون پس آزمون با یک گروه کنترل استفاده شده است. از بین مدارس پسرانه مقطع ابتدایی در شهر کرمانشاه یک مدرسه به شیوه در دسترس انتخاب شد. تمامی دانش آموزان شاغل به تحصیل (96 نفر) با استفاده از پرسش نامه رفتاری راتر کودکان (فرم والد) ارزیابی شدند و 30 نفر از آن ها که نمره بالا (13 و بالاتر) کسب کرده بودند به عنوان دانش آموزان دارای مشکلات رفتاری تشخیص داده شدند. سپس در جلسه ای توجیهی هدف پژوهش برای مادران توضیح داده شد و مادران به طور تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 15 نفر) تقسیم شدند. مادران گروه آزمایش به مدت دو ماه در نه جلسه آموزش برنامه مدیریت هیجان (هفته ای یک جلسه و هر جلسه 60 دقیقه ) شرکت کردند. گروه کنترل در این زمینه آموزشی دریافت نکردند. پس از پایان جلسه نهم والدین مجددا وضعیت فرزندان خود را با استفاده از پرسش نامه رفتاری راتر کودکان ارزیابی کردند. داده های به دست آمده از پرسش نامه رفتاری راتر قبل و بعد از مداخله با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیره و نسخه 20 نرم افزار SPSS تجزیه وتحلیل شد.
یافته ها یافته های این پژوهش حاکی از آن بود که پس از شرکت مادران در جلسات آموزش مدیریت هیجان ، کاهش معناداری در نمره مولفه های مشکلات رفتاری ازجمله پرخاشگری و بیش فعالی (0/01>P)، اضطراب و افسردگی (0/002>P)، ناسازگاری اجتماعی (0/05>P)، رفتارهای ضداجتماعی (0/001>P) و نمره کلی اختلال های رفتاری (0/001>P) در فرزندان مادران گروه آزمایش مشاهده می شود (0/01>P)، ولی این تغییر در مولفه کمبود توجه با افزایش همراه بوده است که از لحاظ آماری معنادار نیست (0/01>P). با توجه به شاخص ضریب اتا می توان بیان کرد که 66درصد از کاهش در نمره کلی مشکلات رفتاری فرزندان ناشی از شرکت کردن مادران آن ها در برنامه آموزشی مدیریت هیجان بوده است. با توجه به مقادیر ضریب اتا در زمینه مولفه های دیگر می توان مشاهده کرد که تغییر در واریانس مولفه های پرخاشگری و بیش فعالی، اضطراب و افسردگی، ناسازگاری اجتماعی، رفتارهای ضداجتماعی و کمبود توجه فرزندان پسر به ترتیب 24، 33، 15، 38 و 11درصد است که بر اساس شرکت مادران در جلسات آموزشی مدیریت هیجان قابل تبیین است.
نتیجه گیری با توجه به کاهش مشکلات رفتاری فرزندان پس از شرکت مادران در جلسات مداخله ای می توان نتیجه گرفت طراحی و برنامه ریزی به منظور ارائه مداخله های آموزشی (به ویژه آموزش مدیریت هیجان) به مادران دارای فرزند پسر با مشکلات رفتاری می تواند ضمن توانمندسازی والدین در مواجهه واقعی با هیجان ها و مدیریت آن ها گام موثری در کاهش مشکلات رفتاری فرزندان پسر آن ها به شمار رود.