نقش نوارهای سپر ساحلی (Riparian Buffer zone) در کاهش نیتروژن حاصل از کاربری کشاورزی (مطالعه موردی: زمین کشاورزی حاشیه زاینده رود اصفهان)

آلودگی آب های سطحی و زیر زمینی توسط نیتروژن و فسفر یکی از دلایل اصلی پدیده یوتریفکاسیون (پر غذایی) و ایجاد امراض مختلف برای انسان ها و همچنین آلودگی آب نوشیدنی در بسیاری کشورها شده است. از جمله، کاربری کشاورزی است که آلودگی غیر نقطه ای نیتروژن و فسفر حاصل از این کاربری سبب کاهش کیفیت آب رودخانه ها و دریاچه ها در سراسر جهان گشته است. بنابراین این مطالعه با هدف معرفی سپرهای ساحلی به عنوان یک راهکار موثر در کاهش آلودگی های آب و بررسی ساختار و عملکرد آنها در پاکسازی نیتروژن و فسفر به عنوان یکی از آلاینده های کشاورزی پرداخته شد، با توجه به این امر که تاکنون مطالعات بسیار کمی در کشور در این زمینه صورت گرفته است. به دلیل اهمیت زاینده رود به عنوان یکی از رودهای اصلی کشور که حیات منطقه اصفهان به آن وابسته است این رود و زمین های کشاورزی آلاینده اطراف آن به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب گشت. در ابتدا توسط نرم افزار Google earth حاشیه زاینده رود از حیث سپر های ساحلی همراه با کاربری کشاورزی که عموما شالیکاری بوده و دارای آلودگی می باشند، شناسایی گشته و پس از آن با مطالعات میدانی به کاوش پیرامون ساختار و عملکرد آن پرداخته شد. از جمله ویژگی های مهم ساختاری سپرهای ساحلی طول، مساحت، محیط، عرض سپرهای ساحلی و تیپولوژی آن می باشد که در عملکرد آنها نقش ویژه ای دارند و در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از آن نمونه برداری صورت گرفت. نمونه ها در ترانسکت های موازی به ترتیب در قسمت اول، وسط و آخر مزرعه و ابتدا و انتهای سپر ساحلی در عمق 30 سانتی متر به پایین برداشت شده و آلودگی نیتروژن و فسفر در آزمایشگاه تعیین گردید. نتایج نشان می دهند که سپر های ساحلی در پاکسازی نیتروژن و فسفر رویکردی موثر و کارا می باشند. به طوری که از ابتدای مزرعه به سمت انتهای سپر ساحلی میزان این دو آلاینده کاهش می یابد.