مطالعه آناتومی و مورفومتری تکامل کبد و کیسه صفرا در سنین قبل از تولد درگوسفند

کبد بزرگ ترین غده بدن بوده و اندازه آن، کارکردهای فراوانش مانند ترشح صفرا، ذخیره سازی گلیکوژن وخون سازی در دوران جنینی را نشان می دهد. کیسه صفرا، ساختاری گلابی شکل بوده که روی سطح احشایی کبد قرار دارد. با توجه به اینکه مطالعه ای در خصوص مورفولوژی و مورفومتری تمام لوب های کبد و کیسه صفرا در جنین گوسفند به صورت ماکروسکوپی صورت نگرفته بود، این مطالعه جهت بررسی خصوصیات مورفولوژی و مورفومتری کبد و کیسه صفرا در جنین های گوسفند در سنین مختلف انجام گردید. بدین منظور 60 قطعه از جنین های گوسفند جمع آوری شده از کشتارگاه پس از تثبیت در محلول فرمالین 10 درصد، براساس طول فرق سر–ریشه دم (CRL) به چهار گروه تقسیم شدند. کم ترین و بیش ترین طول جنین ها 5/3 تا 5/48 سانتی متر تعیین گردید. پس از تعیین وزن و جنس جنین ها، کبد از محوطه شکمی خارج شد و خصوصیات مورفولوژی و مورفومتری در جنین ها مورد مطالعه قرار گرفت. در جنین های گوسفند مورد مطالعه، لوب بندی کبد و کیسه صفرا از سن 53 روزگی قابل تشخیص بوده و در سن 88 روزگی، کیسه صفرا از لبه پایینی کبد نزول کرده بود. موقعیت توپوگرافی کبد هم با افزایش سن جنین ها، فضای بین دنده ای کمتری را شامل می شد. در مطالعه مورفومتری، بیشترین طول بر حسب میلی متردر گروه های اول (6/7±84/28) و دوم (27/8±6/40) را لوب چپ داشته و در گروه های سوم (88/7±8/46) و چهارم(66/9±46/52) مربوط به لوب راست بود. در تمام گروه ها بیشترین عرض و ضخامت در لوب چپ مشاهده شد. همچنین همبستگی مستقیم بین سن جنین با وزن کبد و طول، عرض و ضخامت کبد وجود داشت به گونه ای که با افزایش سن، شاخص های آناتومیک کبد نیز افزایش می یافتند.