بررسی ابعاد موثر بر تاب آوری شهری با استفاده از مدل ساختاری تفسیری (نمونه موردی: شهر اهواز)

با گسترش شهرنشینی مباحثی مانند تاب آوری شهری برای پایدار کردن شهرها در مقابل حوادث طبیعی و انسانی موردتوجه قرارگرفته است. وقوع حوادث طبیعی نظیر سیل، زلزله و طوفان اغلب تاثیرات مخربی بر سکونتگاه های انسانی می گذارد و ساختمان ها و زیرساخت ها را ویران و عوارض اجتماعی- اقتصادی پردامنه ای بر جوامع تحمیل می کند. بررسی ابعاد موثر بر تاب آوری شهری، در واقع نحوه تاثیرگذاری ظرفیت های اجتماعی، اقتصادی، نهادی، سیاسی و اجرایی جوامع در افزایش تاب آوری در برابر حوادث طبیعی و انسانی است. به همین منظور هدف این پژوهش، بررسی و تبیین ابعاد موثر بر تاب آوری شهری در شهر اهواز می باشد.
این تحقیق ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر شیوه انجام توصیفی-تحلیلی است. در این تحقیق ابعاد اقتصادی، نهادی-مدیریتی، کالبدی-محیطی، زیرساختی، اجتماعی و زیست محیطی به عنوان مهم ترین ابعاد موثر بر تاب آوری شهر موردبررسی قرارگرفته اند. روش مورداستفاده جهت تحلیل تکنیک مدل سازی ساختاری تفسیری (ISM) بوده است. این روش مبتنی بر نظر متخصصان می باشد به همین خاطر از نظرات 15 نفر در حوزه برنامه ریزی شهری و مسئولین شهرداری اهواز استفاده شده است. نظرات گردآوری شده در نرم افزار اکسل با مدل ذکرشده تحلیل گردید.
نتایج نشان می دهد ابعاد موثر در پنج سطح قرارگرفته اند: بالاترین سطح بعد اقتصادی، بعد کالبدی – محیطی و نهادی -مدیریتی سطح دوم، بعد زیرساختی سطح سوم، بعد اجتماعی سطح چهارم و پایین ترین سطح، بعد زیست محیطی؛ همچنین در تحلیل MICMAC ابعاد اقتصادی، نهادی – مدیریتی، کالبدی – محیطی و زیرساختی در خوشه محرک، بعد اجتماعی در خوشه پیوندی و بعد زیست محیطی در خوشه وابسته قرارگرفته اند.
سطح بندی این مفهوم را می رساند که اگر به حوزه اقتصادی و مسائل اقتصادی شهروندان و عدالت در برخورداری از خدمات و درآمد توجه نشود، تمایل مردم در مولفه های مانند همکاری و مشارکت در برنامه های آموزشی و مشارکت در طرح های توسعه شهری، حفاظت از زیرساخت ها، حفاظت محیط زیست کاسته می شود و مولفه های مانند محله های فقیرنشین، بافت های فرسوده و سکونتگاه های فرسوده همچنان بر وسعتشان افزوده می شود؛ زیرا مردم توانایی و میل مشارکت در برنامه های بهبود کیفیت محیط شهری را ندارند.