بررسی شیمی کانی ها و رخدادهای دگرسانی قطعات پریدوتیتی درون کنگلومرای حوضه کرتاسه پیرانشهر، شمال غرب ایران

منطقه ی مورد بررسی بخشی از زون افیولیتی زاگرس در شمال غرب شهرستان پیرانشهر، شمال غرب ایران است. بررسی قطعات پریدوتیتی دگرسان در سنگ های کنگلومرایی کرتاسه موضوع این پژوهش است. کنگلومراهای مورد بررسی دارای خاستگاه پلی ژنتیک با سیمان کلسیتی هستند و قطعات تشکیل دهنده آن با ابعادی در حدود چند میلی متر تا سانتی متر شامل خرده قطعات رسوبی، پریدوتیت های دگرسان شده، سنگ های متابازیک و بازالت اند. قطعات پریدوتیتی درون کنگلومرا به شدت کربناتی و دگرسان شده اند. بر اساس داده های شیمی اسپینل، خاستگاه قطعات پریدوتیتی دگرسان در کنگلومرا مشابه با پریدوتیت های سرپانتینی شده در ملانژ افیولیتی پیرانشهر در محدوده افیولیت های آلپی واقع می شوند. حضور اسپینل سرخ قهوه ای، تالک و سرپانتین در مقادیر اصلی و کم در این قطعات آواری، ترکیب پریدوتیتی پروتولیت این قطعات به شدت دگرسان شده را تایید می کند. کلسیت از کانی های ثانویه اصلی و مهم تشکیل دهنده ی قطعات پریدوتیتی دگرسان شده در کنگلومراها است. کلسیت به همراه کوارتز در مواردی به طور کامل جایگزین کانی های سیلیکات منیزیم آبدار (سرپانتین) در قطعات پریدوتیت دگرسان شده است. گارنت ثانویه با ترکیب آندرادیت و گروسولار در مقادیر کم در این قطعات حضور دارد. در این پژوهش دگرسانی قطعات آواری پریدوتیتی و تشکیل کانی های ثانویه کوارتز و فازهای غنی از Ca2+ و CO32- در ارتباط با متاسوماتیسم سیالات غنی از MgO-CaO-CO2 در منطقه مورد بحث قرار گرفته است. حضور کوارتز ثانویه به همراه مقادیر بالایی از کلسیت از شواهد دال بر رخداد دگرسانی کربناتی در قطعات پریدوتیتی کنگلومرایی است. مقدار Ca بالای گارنت در قطعات پریدوتیتی دگرسانی از دیگر شواهدی است که رخداد متاسوماتیسم کربناتی و Ca در سنگ های مورد بررسی را تایید می کند. بر اساس شواهد سنگ شناسی، کانی شناسی و شیمی اسپینل تحولات دگرسانی قطعات پریدوتیتی درون کنگلومرای حوضه رسوبی پیرانشهر در دو مرحله خلاصه می شود: مرحله اول دگرسانی مربوط به رخداد سرپانتینی شدن پریدوتیت ها در طی فرارانش افیولیت ها بوده است. این سنگ ها سپس در مسیر هوازده شده و به داخل حوضه رسوبی پیرانشهر منتقل شده که تشکیل کنگلومرا با سیمان آهکی را داده اند. مرحله دوم دگرسانی مربوط به کربناتی شدن قطعات پریدوتیتی در طی تدفین و دیاژنز رسوبات بوده است.