پژوهشی در باب تاملات معناشناختی عین القضات همدانی

موضوع معناشناسی و تبیین رابطه «لفظ» و «معنا» همواره در اندیشه عرفانی مطرح بوده است؛ البته در همین زمینه، مفسران و بلاغیون نیز هریک به شیوه خاص خود به استقبال موضوع رفته و از جایگاه خود مباحث مهمی دراین باره مطرح کرده اند، اما در ساحت عرفان، معنا شناسی متلازم با طرز تفکر ویژه عرفانی است و از علل و اسباب نظری خاصی برخوردار است. دراین میان، آثار عین القضات و شیوه طرح موضوع در این آثار از اهمیت بسیاری برخوردار است. به همین دلیل، پژوهش حاضر با اتخاذ رویکرد درون متنی، آثار عین القضات را از این چشم انداز کاویده است. براین اساس، تاملات معناشناختی عین القضات ذیل هفت عنوان بررسی شده است: 1- لفظ و اصول وضع آن؛ 2- فرم بیان و ماده بیان؛ 3- معنای اصطلاحی و معنای حقیقی؛ 4- تکثر لفظی و تکثر معنایی؛ 5- اطلاق حقیقی و اطلاق مجازی؛ 6- تمایز لفظی و تمایز معنوی و 7- مسما در غیاب اسم. در پایان مشخص می شود که عین القضات در تاملات معناشناختی خود، متاثر از نظریه وجودی و معرفتی عرفانی است و تلقی وی درباره حقیقت و ساختار سلسله مراتبی آن، منتهی به این شده است که معنی را بر شکل ارج نهد و مقدم بدارد.