تحلیل اثرات تغییر الگوی کشت ناشی از خشک سالی در مناطق روستایی به محصول زعفران در روستاهای دهستان زبرخان

انتخاب هر الگوی کشت، به دلیل چند بعدی بودن کشاورزی می تواند پیامدهای مهمی در زندگی کشاورز و جامعه روستایی داشته باشد. اما در برخی از شرایط، کشاورزان به جهت تغییر در شرایط محیطی، تغییر در تقاضا و مصرف وغیره. گرایش به تغییر الگوی کشت پیدا می کنند. یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار در چند سال اخیر در تغییر الگوی کشت بین کشاورزان ایرانی، مسئله خشک سالی می باشد. بر این اساس از رایج ترین تغییرات الگوی کشت در منطقه خراسان، گرایش به کشت زعفران است که می تواند اثرات متنوعی از جنبه های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی را به دنبال داشته باشد. لذا این مطالعه به بررسی تغییرات حاصل از تغییر الگوی کشت محصول زعفران، ناشی از خشکسالی در بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بین روستاییان دهستان زبرخان در استان خراسان رضوی پرداخته است. برای این منظور از روش شناسی توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. جمع آوری داده ها از روش شناسی کتابخانه ای و میدانی در قالب پرسشنامه محقق ساخته، انجام شده است که روایی آن بر اساس روش کرونباخ برابر با 78/0 می باشد. به این منظور از طریق فرمول کوکران که با سطح خطای 05/0 در نظر گرفته شده، تعداد 142 نفر از کشاورزانی که به علت کمبود آب و خشک سالی تغییر الگوی کشت به محصول زعفران داشته اند به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و نظر آنان در ارتباط با آثار اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی این تغییر الگوی کشت، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که در کلیه شاخص های تحقیق به جز شاخص افزایش سطح زیر کشت، تغییرات معناداری شکل گرفته است. هم چنین با استفاده از روش وزن دهی آنتروپی شانون، مهم ترین تغییرات صورت گرفته ناشی از تغییر الگوی کشت به زعفران مشخص شده و در ادامه تفاوت های اثرات تغییر الگوی کشت به زعفران در بین روستاها از طریق مدل چند شاخصه TOPSIS مورد ارزیابی قرار گرفت که در نهایت مشخص شد روستای حریم آباد با ضریب 1 در هر سه بعد بیشترین تاثیر را از تغییر الگوی کشت پذیرفته است و روستای کلاته سلطانی با ضریب 183/0 کمترین تاثیرپذیری را داشته است.