شر و چگونگی راهیابی آن در نظام احسن در مکتب ابن عربی

از دیدگاه ابن عربی، شر به معنای فقدان و کاستی و عدم حصول به غرض میباشد. ملاک شر براساس ملایم و ناملایم بودن آن با طبع و مزاج میباشد. وی وضع شرع را نیز به عنوان ملاک شناخت خیر و شر بیان کرده است. ابن عربی شر را عدمی میداند و شرور را به دو دسته بالذات و بالعرض تقسیم میکند و همه مصادیق شرور، اعم از شرور طبیعی، ارادی (سلوکی) و اخلاقی را نسبی و بالعرض میشمارد. هم چنین کانون و مبادی شرور را به طبیعت و قابلیت موطن پدیده ها و اعیان ثابته ارجاع میدهد. وی معتقد است که خیر و شر هر دو باید در جهان موجود باشند تا پاره ای از اسماء الهی بیاثر نماند. ترک خیر کثیر به خاطر شر قلیل، شر کثیر محسوب میشود. ابن عربی نظام جهان را بر مبنای نماد ظل الله و اسماء حسنای الهی، بالاخص اسم رحمان، اصل وحدت شخصی وجود و اصل تجلی، نظام احسن می شمارد و وقوع شرور در نظام هستی را بالعرض میداند. هم چنین تناکح، تخاصم و تقابل اسماء جمالیه و جلالیه الهی را تقابل مثبت برای برقراری نظام احسن و عامل بروز شرور نسبی در آن می شمارد.