شناخت و تحلیل عامل موثر بر رکود صنعت قالیبافی در نواحی روستایی از دیدگاه قالیبان شهرستان گنبد کاوس

فرش دستباف به عنوان عمده ترین و اصیل ترین صنعت دستی کشور، از لحاظ اشتغال به ویژه در مناطق روستایی و نیز از نظر صادرات غیر نفتی جایگاه مهمی دارد و بخش قابل توجهی از تولید ناخالص ملی را تشکیل می دهد. تحقیقات نشان می دهد که این صنعت در طی سال های اخیر با چالش های قابل ملاحظه ای مواجه شده است. فرش دستباف ترکمن با ابعاد و ارزش های برجسته اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، تولید و عرضه می گردد، اما از سال ها قبل سیر تولید و عرضه آن روند نزولی در پیش گرفته است. بر این پایه پژوهش حاضر به شناخت و تحلیل علل رکود صنعت قالیبافی در ده روستای شهرستان گنبد کاووس می پردازد. روستاهای مورد مطالعه از توابع دهستان های سلطانعلی، فجر، آق آباد و باغلی ماراما واقع در بخش مرکزی شهرستان گنبد کاووس هستند. روش تحقیق ترکیبی و اکتشافی است. نخست با استفاده از تکنیک مصاحبه نیمه ساختار یافته شناخت علل رکود صنعت قالی بافی از دیدگاه کارشناسان در منطقه مورد مطالعه با استفاده از روش کدگذاری باز تجزیه و تحلیل گردید و بر این اساس 16 علت اصلی اثر گذار در رکود قالی بافی در روستاهای مورد مطالعه شناسایی شد .سپس، نتایج این بخش از پژوهش، اساس طراحی پرسشنامه در مرحله بعد قرار گرفت. با طراحی پرسشنامه در چارچوب طیف لیکرت دیدگاه زنان قالیباف روستایی در ارتباط با علل ذکر شده پیرامون رکود صنعت قالی بافی مورد شناخت قرار گرفت. آزمون t تک نمونه ای و روش خوشه بندی سلسله مراتبی برای تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه به کار رفت. بر این اساس دیدگاه پاسخگویان نشان می دهد که مقوله های «ضعف سیاست های حمایتی دولت از فرشبافان» و «ضعف جنبه های اقتصادی در برنامه ریزی توسعه روستایی» به ترتیب دارای بیشترین تاثیر بر رکود صنعت فرش بافی، و مقوله های «ضعف خلاقیت و نوآوری در زمینه طرح، رنگ، نقشه و کیفیت مواد اولیه» و «عقب ماندگی فنی و تکنولوژیکی در تولید فرش دستباف» به ترتیب دارای کمترین تاثیر بر رکود صنعت فرش بافی در روستاهای مورد مطالعه است.