تفاوت دستور زبان داستان در دو روایت مختلف از داستان «افشین و بودلف»

هدف این مقاله بررسی تطبیقی دستور زبان داستان و ساختار پیرنگ در دو روایت از داستان «افشین و بودلف» در تاریخ بیهقی به قلم ابوالفضل بیهقی و فرج بعد الشدت اثر قاضی محسن تنوخی است. به نظر می رسد اگر چه از نظر گونه روایت و نقطه دید تفاوتی در ساختار دستور زبان دو روایت دیده نمی شود، اما در واکاوی و تحلیل ساختار دستور زبان دو روایت از دیدگاه علم روایت شناسی ساختارگراهمواره این نکته جالب ذهن نگارنده را به خود مشغول کرده بود که با وجود شباهت در گونه روایت و نوع پیرنگ دو داستان از لحاظ دستور زبان داستانی و مرحله عقد قرار داد کنشگران، بین دو روایت تفاوت وجود دارد؛ بدین صورت که در روایت تاریخ بیهقی مرحله عقد قرار داد بین کنشگران به صورت ملموس به زبان می آید، در حالی که روایت فرج بعد الشدت فاقد عقد قرار داد بین کنشگران است. نتایج پژوهش حاضر که به شیوه توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای فراهم آمده است، نشان می دهد که با توجه به نظریه دو گونه روایت دنیای داستان همسان متن گرا و کنشگر در هر دو روایت وجود دارد وگونه پیرنگ آن ها از نوع فرمول الگوی پیوندی (PN1 =f{s1 → s2 ∩ o) است، در حالی که از نظر دستور زبان داستان و مرحله عقد قرار داد کنشگران در دو روایت تفاوت وجود دارد.