بررسی الگوی اسیدهای چرب شیر خام، پاستوریزه و استرلیزه در 4 کارخانه تولید کننده فراورده لبنی در استان اصفهان و مرکزی

اگرچه اطلاعات عمومی از حدود غلظت انواع اسیدهای چرب شیر در منابع علمی وجود دارد، اما تاکنون اطلاعات جامعی در زمینه مقدار و محتوای اسیدهای چرب شیرهای حرارت دیده در کشور منتشر نشده است. مطالعه حاضر با هدف مقایسه الگوی اسیدهای چرب شیر خام و تغییرات آن ها طی فرآوری حرارتی انجام شد.
در این مطالعه مقطعی 72 نمونه شیر از صنایع تولید شیر 4 شرکت تولید شیر و فرآورده های لبنی در 2 استان اصفهان و مرکزی به طور تصادفی از روی خط تولید شیر پاستوریزه، استرلیزه و تانک ذخیره شیر خام طی 3 نوبت در فصل تابستان جمع آوری گردید. الگوی اسیدهای چرب شیر در شیرخام و حرارت دیده به روش Gas chromatography (GC) مقایسه شد. تحلیل داده ها به کمک آزمون های آماری آنالیز واریانس دو طرفه و آزمون تعقیبی least significant difference (LSD) صورت گرفت.
غلظت اسیدهای چرب اشباع و غیر اشباع در شیر خام پس از فرآوری حرارتی به طور قابل توجهی کاهش یافت (05/0 > P)؛ به طوری که کاهش (60-23 درصدی) غلظت اسیدهای چرب در شیر استرلیزه نسبت به شیر خام و کاهش (74-45 درصدی) غلظت اسیدهای چرب در شیر پاستوریزه نسبت به شیر خام مشاهده گردید. علاوه بر این، نتایج نشان داد که در طول دوره سه ماهه مطالعه در فصل تابستان اثر زمان نمونه برداری بر غلظت اکثر اسیدهای چرب تاثیرگذار بود (05/0 > P).
فرایندهای حرارتی رایج در صنایع شیر موجب تغییرات اساسی در غلظت اسیدهای چرب شیر می شود و با وجود ملایم تر بودن فرایند پاستوریزاسیون شیر نسبت به فرایند استرلیزه میزان کاهش و تخریب اسیدهای چرب بیشتر مشاهده شد. از این رو، با توجه به اهمیت شیر پاستوریزه در سبد غذایی هر ایرانی در نظر گرفتن تغییرات فوق در جدول ترکیبات مواد غذایی حایز اهمیت است.