رهنمودهای قرآنی در رفع توهمات انسانی

«قوه خیال» یکی از نعمت‏های الهی و ابزارهای ادراکات انسانی است که مانند دیگر نعمت‏ها اگر به‏طور شایسته مورد بهره‏برداری قرار نگیرد و به‏خوبی مدیریت نشود، تاثیرات مخربی در نگرش انسان و سرنوشت او خواهد داشت. «توهم در علم روان‏شناسی یکی از اختلالات روانی و به معنای ادراک یا احساسی است که با واقعیت و حقیقت مطابقت ندارد. در قرآن کریم واژه «توهم» به کار نرفته است، لیکن به نظر می رسد از واژگانی همچون: ظن، حسب و زعم برای تداعی مفهوم توهم استفاده شده است. تحقیق نشان می‏دهد که قرآن کریم بر گونه های توهم در انسان، همانند: دو گانه انگاری در ربوبیت، بیهوده انگاری آفرینش، دنیابسندگی و خودبرتربینی تاکید داشته و راهکارهایی را در زدودن انواع توهم ارائه نموده است. این راهکارها بر اساس دو روش شناختی و رفتاری استوار است. از مهم‏ترین رهنمودهای ارائه شده بر اساس روش‏شناختی می‏توان به اصلاح نگرش، هشدار دهی، تاکید برآینده نگری و تشویق به واقعیت گرایی و در روش رفتاری به ارائه الگوی عینی و مجازات‏دهی اشاره کرد.