مطالعه همبستگی و تجزیه علیت عملکرد دانه و صفات مرتبط با آن در ارقام و لاین های برنج (Oryza sativa L.)

به منظور بررسی روابط بین صفات موثر بر عملکرد دانه و نیز تعیین روابط علت و معلولی بین آن ها، تعداد 121 رقم از ارقام بومی و خارجی موجود در کلکسیون موسسه تحقیقات برنج کشور در قالب طرح لاتیس ساده 11×11 با دو تکرار به لحاظ 12 صفت مهم زراعی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر کلیه صفات، اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود دارد. ضرایب تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی برای اکثر صفات بالا بود که بیانگر وجود تنوع بالا در ژنوتیپ های مورد مطالعه برای صفات ارزیابی شده می باشد. ضرایب همبستگی ساده بین صفات نشان داد که صفات وزن صد دانه، تعداد دانه پر و پوک در خوشه، تعداد پنجه و همچنین طول و عرض برگ همبستگی معنی داری را با عملکرد دانه داشتند. در تجزیه رگرسیون چندگانه به روش گام به گام، صفات وزن صد دانه، تعداد پنجه، طول برگ، تعداد دانه پر در خوشه و عرض برگ به ترتیب وارد مدل شدند که 81 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. همچنین بر اساس نتایج تجزیه علیت، صفات وزن صد دانه (411/1) و تعداد دانه پر در خوشه (254/1) بیشترین اثر مستقیم و مثبت را با عملکرد دانه داشتند و بنابراین این صفات می توانند به عنوان شاخص های انتخاب جهت بهبود عملکرد دانه در برنج در نظر گرفته شوند.