بررسی رابطه زمانی خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در حوزه آبریز کرخه

خشکسالی از جمله بلایای طبیعی است که به شدت تحت تاثیر نوسانات اقلیمی است و مجموعه‏ای از مشکلات پیچیده را در بخش‏های مختلف ایجاد می‏کند. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه زمانی خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در حوضه آبریز کرخه است. برای رسیدن به این هدف، از آمار 26 ایستگاه باران‏‏سنج و هشت ایستگاه هیدرومتری استفاده شد. در بخشی از تحقیق برای آگاهی از تاخیر جریان‏ها نسبت به بارش‏ها در حالت واقعی، ضریب همبستگی پیرسون بین بارش و دبی جریان با تاخیرهای زمانی مختلف محاسبه شد. سپس دو شاخص بارش استانداردشده (SPI) و شاخص خشکسالی جریانات رودخانه‏ای (SDI) به‏ترتیب برای ارزیابی خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی انتخاب شدند. مقادیر شاخص‏ها در گام زمانی کوتاه مدت (یک ماهه و سه ماهه)، میان‏مدت (شش ماهه) و بلندمدت (12 ماهه) در نرم افزار DrinC محاسبه شد. همچنین ضریب همبستگی بین دو شاخص SPI و SDI در کل حوضه و دو زیر حوضه قره‏سو و گاماسیاب بررسی شد. نتایج نشان داد بین ضریب همبستگی بارش دبی جریان و دو شاخص SPI-SDI در چهار گام زمانی رابطه مستقیم و معنا‏داری در سطح 99 درصد وجود دارد. هر چند در هر چهار گام زمانی (کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت) ضریب همبستگی از سطح معنا‏داری برخوردار است؛ مقدار ضریب همبستگی در حالت بدون تاخیر زمانی نسبت به سایر موارد با تاخیر زمانی بیشتر است. بنابراین، می‏توان نتیجه گرفت که خشکسالی هیدرولوژیکی با تاخیر زمانی خیلی کوتاه در حوضه آبریز کرخه پس از خشکسالی هواشناسی رخ می‏دهد. همچنین به‏دلیل همسویی ضرایب همبستگی و عدم تاخیر زمانی در هر دو حالت، دو شاخص یادشده به خوبی شرایط خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی را نشان می‏دهند.